kritiken hemeroteka

8.360 kritika

« | »

Irene. Tempo di adagio / Pako Aristi / Erein, 1987

Beizamako hilketa literaturan Mikel Mendizabal / Argia, 1987-07-12

Ez da erraza Pako Aristiren azken nobela aztertzea; ez eta ere iritzi kritiko garbiegia izatea, bertan elementu eta ezaugarri asko daudelako barnean. Horrexegatik ziur gaude, liburu honek iritzi oso desberdinak jasango dituela.

Famatua egin da Beizamako hilketa; arrazoiak ez ditugu aztertuko, baina gauza da ikupegi desberdinetik landu dela hilketa hau: kazetaritzan, etnografian, literaturan etabar. Dudarik gabe, honelako gertakizun batek sortzen du interes, kuriositate edo halako morboa, eta honetaz baliatu da Aristi bere obrari interesa emateko, nahiz eta “Kcappo” bere lehen nobelan bezala, beste zenbait oinarrizko gai landu.

Egoera konplexu eta klabean jaiotzen da Irene. Alde batez Laura, herriko emakume bat alargun geratzen da seme gazte batekin, eta bestalde Santos nekazariari berbera gertatzen zaio. Bakardadearen poderioz edo, azkenean biak ezkonduko dira laister bi alaba izanik, Laura eta Marina. Ez dira gauzak ordea, ondo joango Laura eta Santosen artean munduko bi ikuspegi erabat desberdinak dituztelako. Honela, gurasoen gorrotoa,seme-alabak jasoko dute famili erabat zatitua sortuz hasieratik. Egoera hau dela medio, azkenean emakumeak izango dira etxeko biztanle bakarrak, gora-behera pila izanik beraien artean, amodioak, gorrotoak etabar. Erahilketaren arrazoia mozkin zikin bat izango da eta honen ondorioz liburuaren bukaera triste eta latza.

Nobela hiru zatitan banatuko genuke. Lehenengoa Santos eta Lauraren ezkontza, bi semeek dituzten eztabaidak, alaben jaiotza, herriaren eta inguruaren deskribapena etabar. Ondoren, proposatzen dieten mozkina eta erahilketa, hots, nobelaren oinarria. Azkenik hiltzailearen aitortzea. Garbi dago bi lehenengo zatiak desberdinak direla. Azkeneko partean liburuaren “misterioa”ren korapiloa argituko zaigu.

Guri gehienbat gustatu zaiguna (iritzi pertsonala da) lehen partea da. Hemen, zonaldearen deskribapena egingo digu Aristik, herri asperrraldia, bakardadea, Ameriketara joan beharra etabar. Guztia kutsu triste batez inguraturik, literatura Hegomarikarra garbi gogorazten diguna. Badira gauza benetan onak, sortzen duen giro berezia esaterako, edo zenbait gertakizunen narrazioa. Hala eta guztiz hutsik geratzen dela iduritzen zaigu, hots, zenbait gauza inkonpleto eta aukerak erabat probetxatu gabe.

Bigarren partean liburuaren korapiloa dugu. Hemen iritzi desberdinak sor daitezke autoreak kontatzeko duen moduarengatik. Interesa mantentzen saiatuko da momentu guztian, zenbait alditan lortuz eta bestetan ez horrenbeste.

Liburuaren bukaeran misterioa garbituko da lehen esan dugun bezala. Orrialde gutxi eta informazio mordoa eskeiniz.

Bi urte iragan ditu Aristik nobela hau idazten. Informazioa jaso, artxiboak landu etabar. J.M. Barandiaranen zenbait lan aztertu ditu lehengo ohitura eta sinismen zaharrak jarraitu nahian. Honela esaterako, enarak baxu egan egiten bazuten biharamunean denbora ona egingo zuela esan nahi zuen.

Sexua dugu ere liburuaren oinarri bat. Autoreak ordea, ez du betiko joku idilikoa egin; honela, pertsona batek amodioa ahuntza batekin nola egiten duen kontatzen digu, edota agure batek ume batekin. Betiko arauak hankaz gora utzi nahi izan ditu Aristik.

Liburu interesgarria iduritzen zaigu. Lehen esan dugun bezala zenbait gauza besteak baino hobeak dira, baina tira, interesgarria orohar ikusirik. Aristik ondo egituratu du bere lana: barruan dauden denbora desberdinak, elkarrizketak, estilo propioa izatea, sortzen duen giroa… Hala eta guztiz ezin ahaztu idazlearen gaztetasuna eta noski hau nabaritzen zaio. Nobela landua badago oso, gauza asko bete gabeak daude, zer edo zer falta zaiela nabaria da, baina beno, beti bezala irakurleak izan dezala azken hitza.

Azken kritikak

Twist
Harkaitz Cano

Mikel Asurmendi

Detaile xume bat
Adania Shibli

Jon Jimenez

Antzerkiaren labirintoan I
Ander Lipus

Amaia Alvarez Uria

Galbahea
Gotzon Barandiaran

Maite Lopez Las Heras

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Jon Jimenez

Uztapide eta Xalbador
Pako Aristi

Mikel Asurmendi

Barkamena existituko balitz bezala
Mariana Travacio

Jon Jimenez

Monogamoak
Iñigo Astiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Joxe Aldasoro

Lanbroa
Pello Lizarralde

Mikel Asurmendi

Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro

Mikel Asurmendi

Gerezi-denbora
Montserrat Roig

Amaia Alvarez Uria

Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

Hedabideak