« Mugarri galduen itsumundua | Ordu alferren segida »
Zigarrokin ziztrin baten azken keak / Juan Luis Zabala / Elkar, 1985
Zigarrokin ziztrin baten azken keak Iñaki Camino / Argia, 1985-09-22
Juan Luis Zabala 84. urtean Azkue sariketaren irabazle dugu, eta hain zuzen nobela honekin jasoa. Geroztik sari gehiago eskuratu badu ere, guk Elkar-en argitaratu berria duen nobela komentatu nahi dugu.
Nobela hau laburra da, 160 orrialdeduna. Kontatzen dena gutxi gora behera halakoa genuke: Iparrameriketakoa dirudien hiri ez handi ez ttarro batean, igande arratsalde loti makal batez, txango maleta daraman biajante bat ageri zaigu. Tabernan jarria dagoen batek gizon hau ikusi du aurreneko eta atzeneko aldiz. Liburuan barrena argitzen zaizkigun arrazoi batzu direla medio, tabernan jarria zegoenak zazpi gutun bidaltzen dizkio maleta zeukan gizonari urte betean. Kontua da, handik 30 urtera, gutunak bidaltzen dituena aurki hil egingo dela jabetzen dela, eta berriro ere gutunak bidaltzen hasten zaiola aurreko maletadunari. Bigarren gutun hauetan doa nobela hau esplikatzen duen giltzarria.
Nobela irakurri ta gero, irakurtzen hasterakoan genuen usteak oker jo digula aitortzen dugu, gutunak oroitzapen sakon edota gertaera interesgarri batzuren gordailu eta atxakia izango zirela uste baikenuen. Nobela ez da horrelakoa baina. Oroitzapenek oso leku urria dute bertan, ez ditu peripeziak egileak landu nahi izan, beraz, peripeziak gutunaren osagarri ageri dira, eta ez alderantziz. Giro narratiborik ez da sortuko nobelan, gutunetan batak besteari ematen dizkion esplikazio eta aitorpenak baino. Zazpi gutun direnez, zazpi bider ibili behar du batak besteari esplikazio ematen, eta errepikatzea dator, apika aspertzeraino. Eskema beti bera da, gutun bakoitzak duela 30 urteko beste gutun bat darama, hura idaztera bultza zuten zioak emanez, egun haietako gertaeraren batek etsita uzten zuen idazlea, eta ondorioz gutun bat idazten zion behin maleta eskutan ikusi zuenari. Kontua, noski, gertaera horiek idazleak, azken batean idazlea gutunak idatzi dituena baita, eta ez Juan Luis Zabala, landu eta hedatu nahi izan ez dituena da. Nobela barruko idazlea, izaki arrunta da, arruntarik bada, ez da hain desgraziatua ere, bakardadean murgildurik dago, baina ez du beste munduko desgrazirik, agian horregatik ez zaio interesekoa iruditu bere bizitzaren zertzelada gehiago ematea, eta ondorioz nobela halako azalekotasunean utzi du.
Hizkuntzaren aldetik ez diogu nobelari nabarmentzekorik deus aurkitu.
Twist
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Detaile xume bat
Adania Shibli
Jon Jimenez
Antzerkiaren labirintoan I
Ander Lipus
Amaia Alvarez Uria
Galbahea
Gotzon Barandiaran
Maite Lopez Las Heras
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Jon Jimenez
Uztapide eta Xalbador
Pako Aristi
Mikel Asurmendi
Barkamena existituko balitz bezala
Mariana Travacio
Jon Jimenez
Monogamoak
Iñigo Astiz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Joxe Aldasoro
Lanbroa
Pello Lizarralde
Mikel Asurmendi
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Mikel Asurmendi
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Amaia Alvarez Uria
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi