kritiken hemeroteka

8.196 kritika

« | »

Anfetamiña / Xabier Montoia / Susa, 1983

Anfetamiña-ren poemagintza Mikel Antza / Argia, 1983-11-13

Rock/Roll

Rokanrolaren inguruan bi topiko erabiltzen dira klitxe modura.

Bata, negozio itzela dela; bestea, bizitzeko modu bat dela. Biak onartzen dira kontraesanean dauden egi bezala. Egunerokotasunak adierazten eta bizierazten digun txarkeriaren salbabide bezala erabiltzen den rockak ez du gizartearen hortzetan erortzea beste erremediorik.

Xabier Montoiaren poema liburuari hasera ematen dioten bi poemak, prologo gisa ezartzen dute liburuaren “filosofia” edo “sinismena”: poetarentzat historia hasten da “David Bowiek ilea moztu zuen/ egunean”. (rokanrola). Eta istoriak kontatzeko beharrezko da “…zenbait droga, jakina” eta “…derrigorrezko tresna bakarrak/ gazteen gorputz lirain eta narritagarriak/ izaten dira” (eta sexoa).

Horrela abiatzen gara maitasun minean barrena.

Liburua hiru ataletan banatua dago, bakoitza musika talde, edo musiko bakar baten abestiko zita batekin anuntziatua.

Paisajismo urbano itogarri batetik maitasunaren magalera ihes egiten du poetak, maitasun hori altxor bezala konsideratuz, eta poeta rockeroa izanik, maitasun horren altzora doanean “edertasuna lokaztu” dezake, bere kantek bait daramate gizartearen zama eta zarama.

Drugs

Garai modernoen haseran drogek idazleengan izan duten eragina nabaria da. Drogen garrantzi hori areago da garrantzitsu rock kulturaren inguruan dabiltzanen artean. “Anfetamiña”k rockaren ikurra darama, eta orainarte poema solte batzutan antzematen zen kutsua bete-betean dakar euskal literaturara. Hori dateke agian liburu honen aportaziorik argiena. Rokanrol minez bezainbat dago droga minez egilea, eta drogen erreferentziak konporaziotan erruz erabiltzen dira, kasi arruntki. Liburuaren izenburutik hasita. “Hire ipurdiko putzak hashiseko lurrun deliziosoekin bakarrik izan ahal ditun alderatuak”. “Gau honetan/ hitz gardenezko lerro bat esnifatuko nuke”. “Opiozko goxotasunak gelditzen dira urrun”. “Belarrezko zoriona”…

Horrela, droga bidaiako lagun preziatu bilakatzen da, rock kanta bat bezala, edonon topa daitekeena. Baina ez oso argikiro poemak inspiratuz, gehiago da paisajearen beste elementu bat.

And Sex

Baina azken finean, benetazko mina edo salbabidea, maitasunarena da. Eta ez rockarena, rocka agian da autopistako deskantsu-zona bat. “Maitasuna/ gorrotoa baino iheskorragoa” dela esaten duenean poetak, badirudi tentaldi bati ihes egin nahi diola, eta rockaren errepikagarritasuna erabiltzen du bere poema kontundenteetan, batez ere negar egiteko, errepikagarritasun horrek daukan balio dramatikoa azken puntaraino profitatuz.

Isiltasun eta iluntasun artean, blues bat, rock lapurtu bat, kanta-txiki bat, “hil dezagun elkar/ sekula bukatzen ez den heriotze batez”, itxoiten igarotzen diren orduak, eta liburu osoan zehar bizimodu bat adieraztea. Hala ere, kontraesana poemetan bertan ageri da, poema samur, harrigarriki samur baten ondoren, gogortasuna dator, eta hor dabil.

Bukatzeko, nahiz eta bere bizitza rock rollak salbatu zuela esan, azken atalean agertzen diren poemak panorama guztiz gogaikarria erakusten dute. Agian “Poetak ez dira salbatuko” esaten duelako. Eta negar egin ondoren, liburua “Badut problema bat irtenbide bakoitzerako” ilun batez bukatzen delako.

Eta liburua sex-pistols-i dedikatzen dio Xabier Montoiak, rocka deusezten saiatzean beste korrote bat, punk-a, sortu zuen taldean; era berean, munstro asekaitz irensten ari den bizitzeko era berri bat.

Egileak “hitzaurrea edo”n esaten duena kopiatuz, hor bukatzen da Xabier Montoiaren poemagintzaren lehen kapitulua, hortik aurrera zer gertatu?

Azken kritikak

Maskara baten aitortza
Yukio Mishima

Ibai Atutxa Ordeñana

Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre

Jon Jimenez

Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao

Maddi Galdos Areta

Animalia domestikoak
Esti Martinez

Irati Majuelo

Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro

Hasier Rekondo

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Jon Martin-Etxebeste

Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi

Mikel Asurmendi

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Jimenez

Azpimarrak
Nerea Balda

Paloma Rodriguez-Miñambres

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Eneko Barberena

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ibon Egaña

Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz

Mikel Asurmendi

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Jon Jimenez

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

Hedabideak