kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Koaderno gorria / Arantxa Urretabizkaia / Erein, 1998

Samina eta esperantza Mikel Aldalur / Euskaldunon Egunkaria, 1998-12-26

Hamaika urte eleberririk argitaratu gabe egon ondoren, Koaderno gorria izeneko berri honekin heldu zitzaigun Arantxa Urretabizkaia Durangoko Azokara. Gure artean dagoeneko arrastoa utzi duten Zergatik Panpox (1979), Aspaldian espero zaitudalako ez nago sekula bakarrik (1982) eta Saturno (1987) haiez gain, euskarazko helduen literaturan bide egitera datorren lan berria ere gogoan izan beharko dugu aurrerantzean. Izan ere, eleberri honek agerian uzten baitu —aurrekoek baino argiago ziurrenik— Urretabizkaiak intimismoan bustiriko literatura idazteko duen ahalmen bizia.

Azken buruan, batik bat, hori baita Koaderno gorria: seme-alabak lapurtu dizkioten ama baten samina islatzen duen liburua. Arrazoi politikoak tarteko direla, emakume batek, senarra eta umeak utzi behar izan ditu. Hasiera batean distantziak baizik bereizten ez zuen familia, ordea, gerora ausentziak bananduko du. Senarra zein umeak desagertu egingo dira, eta emakumeak zazpi urte emango ditu haien berririk izan gabe.

Venezuelan daudela jakitean, ordea, mezulari bat bidaliko du bertara emakumeak, umeek gogoan duten ala amaordekoak beraren lekua osorik hartu duen jakitera. Mezulariari koaderno gorri bat emango dio amak. Seme-alabei zuzenduriko koaderno bat, hasieratik egoeraren gogorra agerian uzten duena: “Zuen ama naiz. Zu, Miren eta zu, Beñat, nigandik jaio zineten, duela hamahiru eta hamar urte. Duela zazpi urte desagertu zineten, zuen aitak nigandik lapurtuak. Hori da egia, hori eta ez dakidala zer kontatuko zizuen aitak niri buruz”.

Hitz horiekin hasten den koaderno intimista eta mezulariak Venezuelan koadernoa haurrei helarazteko dituen gorabeherak biltzen ditu eleberriak, bi planotan. Narrazioak hartzen du plano bat, mezulariaren ibilerena, eta bihotzaren oihuek, idazkera erabat intimistak, berriz, beste planoa, koaderno gorria. Plano horretan Urretabizkaiak inoiz baino ederkiago erakutsi digu literatura intimistan idazle handia deia. Amatasunari lotutako sentimenduak, haurdunaldiaren zirrarak eta bakardadearen etsipenak orrialde latz bezain ederrak idazten lagundu dio haurrak gogoan dituen protagonistari. Koaderno gorriaren idazleari.

Nolabait, ama baten samina eta esperantza biltzen dituen liburua da hau. Zazpi urtez semealabak desagertuak izan dituenaren samina. Baina, halaber, aurkituko dituen esperantza. Berriro ura bere bidera itzuliko den esperantza.

Eta gisa bereko samina eta esperantza islatu du gure artean liburu honen argitalpenak ere. Saminduak ginen aspaldian, nahikoa kezkaturik, emakume batek gurean eleberririk argitaratzen ez zuela hainbat hilabete bazirelako. Urretabizkaia heldu zaigu, ordea. Samina baztertu eta koaderno gorri batean esperantzari leku eginez.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak