« Katebegi galdua | Isilunen atzean »
Etorrerakoak / Patziku Perurena / Txalaparta, 1998
Iraganaren eta bihotzaren hitza Jose Jabier Fernandez / Euskaldunon Egunkaria, 1998-11-14
Txalaparta argitaletxearen Amaiur saila oso interesgarria da. Berlan, azken aldi honetan plazaratu diren liburu bitxienetakoak aurki dezakegu. Horien artean Patxi Zabaletaren, Edorta Jimenezen edota Joseba Sarrionandiaren lanak azpimarratuko nituzke. Baina baita beste herrietako literatur lanen itzulpenak ere. John Irving-en, Sun Tzu-ren edota Gerry Adamsen liburuak, esaterako. Guztiek dute xarma berezia, konpromisoa eta militantzia txanpon beraren bi aurpegiak izan daitezen lortzen duen xarma. Ela bi elementu hauek lehenengoz bakoitzaren baitan eman daitezkeela erakusten duena.
Sail honetan argitaratutako azken liburua ere ildo beretik doa, ela ez dio bildumaren filosofiari —honela dei badiezaiokegu— huts egiten. Egilea Patziku Perurena nafarra da ela lanak azkeneko urte hauetan El Diario Vasco egunkarian argitaratutako 62 arlikulu biltzen ditu. Helburua liburuaren izenburuak erakusten digu. Hau da, artikuluok oro har euskaldun guztien aukeran eta eskueran ipini eta, era berean, idazlearen aldetik, jenero honetan burututako lanaren errepasoa egin.
Patziku Perurenak alor ugari jorratu ditu; idazlearen oparotasun horren erakusgarri dira izenburu hauek: Harripilatan ezkutatzen zeneko apo tipiaren burutazioak, Marasmus femeninus, Zuriari zirika; edota Koloreak euskal usarioan, Euskarak sorgindutako numeroak eta Leitzako errege-erreginak; nabarmendu behar dira, halaber, Perurenaren lau olerki liburuak: Joannes d’Iraolan poema bilduma, Emily, Iraingo apaiz gaztearen kantutegi zaharra ela Ixileko kantak.
Etorrerakoak artikulu bilduman zer aurki dezakegu berria? Zaharrak berri, ela zorionez gainera. Hau da, Patziku Perurenak iritzi artikulu hauetan bere ohiko gaiekin eta bere ohiko estiloarekin jarraitzen du, ela ondorioz irakurleak ere bere betiko idazle berezia aurkituko du. Gaiak zein diren? Izadia, gure herrietako zaharren jakinduria, kristautasuna eta paganismoaren arteko alderaketa, emakumeak ela feminismoa, Donostiako elite euskaldunaren kritika… Estiloa? Zuzena, zirikatzailea, sutsua, gogorra, umoretsua.
Hala ere, Perurenaren gaiak ela estiloa aztertuz, bere ezaugarri nagusiak aukeratzerakoan, nik hiru nabarmenduko nituzke: iragana, historia; arbaso ela zaharren kontuak; ela euskara berreskuratu eta erabiltzeko duen gaitasuna. Hitza bere alderik garbi eta gardenenean, hots, elkarrizketan, ahozko komunikazioan, jasotzeko eta islatzeko duen trebezia eta, azkenik, hori guztia bihotzez, odola dariola, sentitzeko eta adierazteko duen trebezia.
Askotan Patziku Perurenaren izena bere egitasmo zabalaren adarretatik etorri zaigu. Hots, Donostiako elite euskalduna jipoitzen duelako, edota emakumearen ela feminismoaren inguruan duen iritziarengatik. Interesgarriak eta oso baliagarriak bai batzuen eta baita besteen iritziak ere, hainbestetan idorra den gure literaturaren baitan. Baina adarrek ez digute oztopatu behar zuhaitzaren ikuspegi arokorra, eta Patziku Perurenaren lan bikaina ez dugu ahaztu behar, bai ikertzaile moduan eta baita zirikatzaile bezala ere. Gerokoak gero, eta norberak besteen etxeaz trufa egiten duenean, zirikatzailea zein zirikatua sentitzen denak kontuak atera ditzala zergatik sentitzen den gisa horretan.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez