kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Hamaika pauso / Ramon Saizarbitoria / Erein, 1995

Mosaikoa eta grabitazioa Amaia Iturbide / Euskaldunon Egunkaria, 1996-02-03

Pozez hartu berri dut Hamaika pauso (Erein, 1995), Ramon Saizarbitoria nire idazle kutunetako bat delako. Bere aurreko lanetan (Egunero hasten delako, Ehun metro eta Ene Jesus!) mututasuna, zeinuaren adierazgarritasuna, konpromezua (zentzu zabalean) edo hizkuntzaren ekonomia (idazkera moeta honek ez du zer ikusirik hizkuntza-maila txiroarekin, batzuek hala baderitzote ere, konzeptuak eta pentsamenduak argi adierazteko nahi eta borondate hausnartuarekin baino) bezalako ezaugarriak ez baitzaizkit arrotzak.

Nobelagile donostiarrak bere ibilbide literarioari buruzko eritzirik ere plazaratu du egunotan, ohi duen zintzotasunaz. Egunero hasten delako-az literatura ere zer zen jakiteke idatzi zuela aitortu du, plazerragatik; hastapena da eleberri hau, inozentzia, euskara molde zaharretik atera egin behar zelako idatzia, kargarik gabe. Ehun metro arrakasta izan zen, ikastoletan eta irakaskuntza-leku anitzetan irakurria. Ene Jesus! ondorio guztiekin idaztea suposatu zitzaion (nekea, zailtasuna…), berarentzat eta bere ingurukoentzat idaztea. Eta azken eleberri intimista hau hamaika pausoren istoria da, nekea. Franco hil aurretik eta geroko garaieri artean kokatua, ez da kronika baten istoria, baizik eta memoriaren kronika, istoria bat gogoratzeko ahaleginaren kronika.

Euskal nobelagintza modernoan izen erpinetako baten eskutik etorri zaigun eleberri iguriki hau, nire ustez, hurrengo bi ezaugarriren gainean eraikirik dago: mosaikoan eta grabitazioan.

Lehenengoari dagokionez, Saizarbitoriak berak hogeita seigarren orrialdean Claude Simon-en esaldi bat apuntatzen digu, pista gisa: “memoria plater hautsi bat da”, eta jarraian Güell parkeko mosaikoen desorden magikoa eta memoria bat narratzeko abentura lotu guran pasarte hau idazten du: “Eragozpen bera du memoriaren apurrak kronologikoki ordenatu nahian ahalegintzen den idazleak, besterik ezean, haren zuloak fantasiaz disimulatzera beharturik baitago, eginkizun horrek kontraesanean erortzeko dakartzan arrisku guztiekin”. Eta halaxe da. Zeren heriotzez jositako gertakizun ikaragarrien memoriaren kronika ez ezik belaunaldi konkretu baten argazkia ere bada nobela hau. Beste heriotzekin batera, Angel Otaegi da ardatz, bere bizitza trajiko-anonimoa. Pertsonaia-multzoari dagokionez, pertsona ezagun batzuk agertzen dira izen eta guztiz pertsonaia modura; beste batzuk errez identifika litezke, nahiz eta izenez aldatuta egon. Mila istorio eta mila zati ditu Hamaika pauso-k errealitatea fikzioarekin nahasita korapilo etengabean eta sinesgarritasun eraberrituan.

Bigarrenari dagokionez, nobela errealista hau mardula izanagatik ere, ez da pisutsua, grabitazioan igeri eginez egileak kontakizuna harietatik zintzilik uzteko arriskuaren mentura landu duelarik.

Ez ditu hutsean eman, ez, hamaika pausook R. Saizarbitoriak isilune luze honetan.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak