« “Hamaika pauso”: irakurketarako gonbita | Airearen erroa »

Kalea / Gerry Adams / Txalaparta, 1995

Kalean gora eta behera Edorta Jimenez / Euskaldunon Egunkaria, 1995-10-08

Liburu honetako hamazortzi kontakizunak beste hainbeste argazki direla esatekotan izan naiz. Gero, aldiz, Ken Loachen “Raining Stones” filmea etorri zait gogora. Ingalaterran bizi arren kulturaz katoliko izaten segitzen duten irlandar batzuen bizitzako famili-argazki bat azaltzen zaigu . Ken Loachen filmean; alabak lehen komunioa egin zueneko fotoa, alegia. Izan ere, gainjarrita the end hitzak dituen argazki horretara nondik nora ailegatu diren pertsonaiak, zer nolako lanak izan dituzten, hori guztia kontatzen zitzaigun filmean. Azkenik, liburua itxi eta pantailaren aurrean —ordenagailukoan, jakina— igande arratsaldez jarri naizelarik, baietz pentsatu dut, hamazortzi argazkiren historia azaltzen zaigula pentsatu dut, baina beste filme ezagun batean bezala, “Short Cuts” izenekoan agertzen diren moduko kontakizunak dira Gerry Adamsenak, hau da, hariak eta pertsonaiak tartekatuz erretratu zabal eta osatu bat egitera iristen direnak.

Liburuak azalean dakarren hitza “kalea” izanik, Adamsek egin duena, erretratua barik, mapa dela ere esan liteke. Ados. Mapa horretan “kalea” bera dago, eta hor nonbaiten hiria bera, Belfast?, kale gehiagok osatua; eta nonbaiten eliza izan beharko dugu, Irlanda katolikoan baikara; epaitegia eta gartzela ere hor nonbait bilatuko ditugu, eta gartzelak betetzen dituztenak ere ageri beharko dira, hurrean; epaitegiek, elizek eta kaleek inguruan duten mendialdera jo ahal da, edo, nahi izanez gero, pubean gera gaitezke, tragoska bana jotzen, baldin eta kanposantuan jo nahi ez badugu, behinik behin, zeren eta Irlandan edonon edan baitaiteke, antza. Baina leku denak ez dira mapa horretan sartzen ahal; Londresko atzerria liburuan sartzeko mapa zabalago egin beharra dugu, ezen hemen egileak bilatzen duena ez baina besterik gabe ingurunea, lekuan-lekuan bizi diren norbanakoak —irlandarrak— eta norbanakoak talde egiten direneko barne eta kanpo-konfliktoak baino.

Mapa beti beste zerbaiten isla hotza izaten delako edo, maitasunetik eta autobiografiatik datorkion ironiaz berotu ditu bere hamazortzi fotoak Gerry Adamsek. Ironia horrek edozein manikeismotik salbu uzten du liburua. Ez da hemen onik edo gaiztorik; jendea dabil gora eta behera kalean, eta zeinek bere arrazoiak dituzte guztiek. Literatura ona sortzeko ez da hori abiapuntu makala; azken orrialdea amaitutakoan Gerry Adamsek liburu ederra eman digula iritzi diot. Gero lerrook idazteari ekin diot, apur bat ikaratuta ekin ere, ze, halako batean, Gerry Adamsen “Kalea-k” James Joyceren “Dubliners” zoragarri hura ere ekarri izan dit gogora eta, ez dakit nik, pekatu handiegia ez ote den Gerry eta James izenak orrialde berean idatzirik uztea, James Joyceren liburua nire ustez hobea dela esanik egin bada ere. Bada, igual hementxe berton utzi dut lurperaturik nire azken fidagarritasun-hondarra. Aurriritzirik gabeko irakurleak, hau da, Gerry Adams “bestela ere” nor den ez dakienak, berak erabaki beza.