kritiken hemeroteka

8.121 kritika

Azken kritikak

« | »

Bazko arrautzak / Mikel Hernandez Abaitua / Elkar, 1995

Narratzailearen autonomia Edorta Jimenez / Euskaldunon Egunkaria, 1995-09-10

“Bazko arrautzak” liburuaren atarian Franz Kafkaren esaldi bat jarri du Mikel Hernandez Abaituak: “Don Kixoteren ezbeharra ez zen bere fantasia izan, Sancho Panza baizik”, dio atariko horrek. Hz. Abaituak hautatu duen hori dagoen ipuin edo alegia, hain zuzen ere, Kafkaren ipuin eta alegia guztien artean nik neuk gustokoenetariko bat izanik, urteetan gorde dut gogoan, gogoetarako bidea eman izan dit eta.

Bada, aipu horretan irudimenaren aldarrikapena egiten da, batetik, eta irakurlea-idazlea binomioak funtziona dezala posible egiten duen erreferentzi amankomuntasuna ageri da bestetik, Don Kixote ezagutu ezik aipua ulertzen ez delako ezezik, Kafkaren alegia osoak Don Kixoteren beste irakurrera bat proposatzen digulako ere. “Bazko arrautzak”, liburuko ipuinetan errealitatea irakurtzeko beste modu bat proposatzen zaigu.

Lehen ipuinean, “Begiak” izenburukoan, Kafkaren “Itxuraldaketa” gogora eragiten duen ariketa egin dezagun proposatzen zaigu. Normalitatea hausten duen gertaera baten kronika da, eta, aldi berean, normalitate horrek ezartzen dizkigun morrontzetatik ihes egiteko ahaleginaren kronika ere bada ipuina, nire ustez. Liburuko lehena eta luzeena da eta, bere luze izate horretan ere, amaitutakoan halako paradoxa-sentsazio bat uzten du, susmoa edo, ipuinak duen amaiera fisikoa —ihesa— ote den “gertatu den” horren benetako soluzioa, ala egileak nahi izan duena ez ote den.

Normaltzat jotzen diren amaierak, hots, hari guztiak ondo josiz proposatzen zaigun gaia zakuan gordetzekoak, beste amaiera bezain arbitrarioak izaten dira, hots, egileek ezarri nahi izaten dituztenak, nahiz eta askotan amaiera-mota hori “ipuinak eskatzen zuena” zela iruditu irakurleari. Ipuin hauetan aldiz, Mikel Hz. Abaituak narratzailearen autonomia aldarrikatzen du, halako moduan non irakurleak ipuina zer den ere galdetu beharra izan dezakeen. Hasteko, erantzun liteke “Bazko Arrautzak” irakurririk, fantasiak dira ipuinak, bai, baina erreala —fantasia ez omen dena— berrirakurtzeko modua ere badira. Ildo horretatik, “Bazko arrautzak” izeneko ipuinean bere errealitate-fantasia jokoa azken muturrera eraman du egileak.

Bitartean, eta esandakoa “Begiak” horretaz gainera, beste lau ipuin irakurri ahal dira, hitzaurrean egileak dioen bezala, “erregistro diferenteekin idatziak”. Egileak liburuko ipuinek “giro edo tonu bat ez dutela” dioelarik, aldiz, ez nator ni horretan bat. Kafkaren ipuinetan bezala, egunekotasunaren gainean hegaldatzen den mustro aipagaitz baten itzala sumatzen da narrazio guztietan —hutsune esistentzialaren mamua?— izuzko eta harridurazko tonu bat ematen ipuin guztiei. Zer esanik ez, horrekin batera fantasia da ipuin guztietako osagarri nagusietako bat, sarrerako hitzei jarraituz. Egilearen setak eta temak betikoak diren arren, liburu hau berria da. Hernandez Abaituaren aurreko narrazio-liburuak ezagutzen dituztenek gogoz ekingo diote “Bazko arrautzak” honi; ezagutzen ez duzuenok baduzue estrainekoz nondik hasi.

Azken kritikak

Alaska
Castillo Suarez

Irati Majuelo

Poesia bizitzeko eta sentitzeko modua da
Karmele Igartua

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pantailen garaipena
Iñigo Martinez Peña

Jon Martin-Etxebeste

Axularren gerizapean
Kepa Altonaga

Asier Urkiza

Emakume bat
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Atsoa
Victor Catala

Joxe Aldasoro

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Lur gainean, itzal azpian
Leire Milikua Larramendi

Irati Majuelo

Gu gabe ere
Itziar Ugarte Irizar

Mikel Asurmendi

Alaska
Castillo Suarez

Jon Martin-Etxebeste

Alaska
Castillo Suarez

Maddi Galdos Areta

Puskak
Irene Pujadas

Asier Urkiza

Norberak maite duena
Miren Billelabeitia

Nagore Fernandez

Beirazko kanpaia
Sylvia Plath

Hasier Rekondo

Artxiboa

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

2022(e)ko iraila

2022(e)ko uztaila

2022(e)ko ekaina

2022(e)ko maiatza

2022(e)ko apirila

2022(e)ko martxoa

Hedabideak