kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Atari ahantziak / Aurelia Arkotxa / Pamiela, 1993

Bluitasuna Amaia Iturbide / Euskaldunon Egunkaria, 1995-05-21

“Atari ahantziak” (Pamiela, 1993) dira Aurelia Arkotxaren azken liburuko olerkiak, oroimenezko sarrera eta bide zidorrak, mundua beste modu batez ikusteko gonbitea.

Jon Kortazarren “Palabra de mujer” deitutako artikuluan puntu anitz ukitzen dira. Leku eta aro desberdinetako adibideak direla medio, emakumeek badutela bere hizkerarik frogatu ondoren, hizkera honen berezitasun zenbait dakarzkigu. Emakumeek erabiltzen duten hizkera gizonena baino aberatsagoa omen da, besteak beste, Steiner-en hitzetan “promesa simulatuak eta erabaki zuhurrak” seinalatzen dituen “futuro optativo” delakoagaitik, kolore errejistroagaitik eta margoa ñabartzerakoan hitz gehiagoren jabe izateagaitik. Batetik, zenbait gizartetan sehaska kantetan ez ezik ahozko literaturan ere tradizioaren igorle izan direlako, eta bestetik, aparteko giroen prestatzaile direlako, emakumeen hizkera propioa, intimoa, pertsonala eta sentibera izateaz gain, utopien kreatzaile ere bada.

Aurelia Arkotxaren atari ahantziotara itzuliz, sentiberatasun emearen angelutik sortutako liburu batekin gaudela ohartuko gara irakurtzen hasi eta berehala. Iragan denboraren aztarna legarretan arrailduak agertuko zaizkigu oroimenean gelditutako orri markatuok, aspaldiko istorioen oihartzun anestesiatuok, bizitzak jipoitutakoen seinale momifikatuok. Izan ere, Aurelia Arkotxak, sufritu dutenen alboan jartzen denean edo trajedia bat argazkitzen eta kontatzen digunean, surrealismozko erliebe minbiziaz azpimarratzen du gaia, elipsien aurresentipenean gakoturik premia larrizko esaldi motzen bidez, baina sentiberatasunaren hatza gainetik pasatuz; sinbolo eta errepikazio obsesiboen bidez, baina laztan emeaz jabaldurik. Ez zaio falta ironia salaketa lerroetan. Bere hitza ozena eta isila da, eta zapalduekiko bere begirada, samurra, une zailetan egoten dakienetakoa. Tracy Chapman.

Poema luzeak laburrekin tartekaturik doaz. Luzeetan gai sakonagoak narratzen diren bitartean, laburretan errimak gidaturik, erritmoz arinagoak dira, argi printzak, paralelismo jolasgarrizko partiturak.

Lore-belarren usainez lagundurik kolore-tonu desberdinak agertuko zaizkigu, eta baita ere, Ipar Euskal Herriko poesiaren ezaugarriak diren sentsaziozko mozkorraldia eta lirika garbia.

Eta poesiaren eskutik pintura. “Hortensien urdiñ ikaragarriak / Kandinsky Giotto Klein Fra Angelico” (65. or.). Magritte. Hokusai. Baina, batez ere, pinturarekin batera paisaia, minaren ordezkari, edo hobeto esanda, balsamo.

Haurrak ekarri egiten dizkigu, haurraren mundu misteriotsua erakusten, eta gizaki txiki hauen irudimena ez ezik jakintza ere poetizatzen.

Ez daukat dudarik, Aurelia Arkotxaren atari ahantziak zein nire gelak eta zelaiak zentzu eta bizitza propioz jantzirik doaz.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak