« Ordena kaosean | Madariagaren “Orbanak” kaleratu du Olerti etxeak »
XX. mendeko poesia kaierak / Bitoriano Gandiaga / Susa, 2001
Mende bat hitzetan Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2001-06-23
Mende bat joan da, edo joan zaigu, hitzetan batez ere. Ez da joan orbanik utzi gabe, eta oraindik hemen gabiltza nola sendatu ez dakigula. Bitoriano Gandiaga ere joan zaigu, mendea hastearekin batera, edo hortxe-hortxe. Gogoan dugu eta piska batean ere gogoan izango dugu haren hitza batez ere. Hark entzuna izateko idazten zuen, irakurria bainoago, entzuna izateko moduan. Baina haren poesiak, hitzetik abiaturik, belarrira zuzenduz, begia ere harrapatzen zuen batzuetan, edo eskua, edo oina —oinazerik gabe—. Susa argitaletxeak XX mendeko poesia bildu nahi du, kaieretan, koadernoa esateko hitz polit bat baita kaiera. Euskarak hitz politak ditu beste hitz batzuk esateko, baina hala ere, ederzale ez garela frogatzeko gehienetan hitz polita arbuiatu eta beste hitza, hitz bestea, hartzen dugu hizpidean, hizketa itsusiagotuz, zatartuz. Koldo Izagirrek egin du orain arte kaleratutako kaiera guztietan —hogeitahamar, uste dut—, poeta bakoitzaren lanaren hautaketa, eta berari zor diogu hitzaurre labur bezain zehatza, adierazgarri bezain ederra.
Nik Gandiagarena aukeratu dut erakusgarri. Berak laburbiltzen baititu, nik uste, Euskal Herriko poesiak bere mendean izan dituen joera nagusiak. Baina ez da bakarra; zorionez, ez da bakarra. Poeta asko dago gure herrian, batzuk gazteak eta besteak zaharrak, izan behar duen bezala, eta esango nuke poesiak loraldia bizi duela hitzetan behintzat, nahiz hitzetan dagoenetik gutxi bihurtzen den paperera, poesia-hitz gutxi argitaratzen baita.
Ez dakit zergatik. Susak XX mendeko poesia bildu nahi du, eta gehiena —hogeitahamar kaiera uste dut— kalean da. Hitzak bere historia du gurean, bere ibilbidea egina baitu orain dagoeneraino iristeko. Ondo dago ezagutzea.
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Pleibak
Miren Amuriza
Mikel Asurmendi
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui