« Ordena kaosean | Madariagaren “Orbanak” kaleratu du Olerti etxeak »
XX. mendeko poesia kaierak / Bitoriano Gandiaga / Susa, 2001
Mende bat hitzetan Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2001-06-23
Mende bat joan da, edo joan zaigu, hitzetan batez ere. Ez da joan orbanik utzi gabe, eta oraindik hemen gabiltza nola sendatu ez dakigula. Bitoriano Gandiaga ere joan zaigu, mendea hastearekin batera, edo hortxe-hortxe. Gogoan dugu eta piska batean ere gogoan izango dugu haren hitza batez ere. Hark entzuna izateko idazten zuen, irakurria bainoago, entzuna izateko moduan. Baina haren poesiak, hitzetik abiaturik, belarrira zuzenduz, begia ere harrapatzen zuen batzuetan, edo eskua, edo oina —oinazerik gabe—. Susa argitaletxeak XX mendeko poesia bildu nahi du, kaieretan, koadernoa esateko hitz polit bat baita kaiera. Euskarak hitz politak ditu beste hitz batzuk esateko, baina hala ere, ederzale ez garela frogatzeko gehienetan hitz polita arbuiatu eta beste hitza, hitz bestea, hartzen dugu hizpidean, hizketa itsusiagotuz, zatartuz. Koldo Izagirrek egin du orain arte kaleratutako kaiera guztietan —hogeitahamar, uste dut—, poeta bakoitzaren lanaren hautaketa, eta berari zor diogu hitzaurre labur bezain zehatza, adierazgarri bezain ederra.
Nik Gandiagarena aukeratu dut erakusgarri. Berak laburbiltzen baititu, nik uste, Euskal Herriko poesiak bere mendean izan dituen joera nagusiak. Baina ez da bakarra; zorionez, ez da bakarra. Poeta asko dago gure herrian, batzuk gazteak eta besteak zaharrak, izan behar duen bezala, eta esango nuke poesiak loraldia bizi duela hitzetan behintzat, nahiz hitzetan dagoenetik gutxi bihurtzen den paperera, poesia-hitz gutxi argitaratzen baita.
Ez dakit zergatik. Susak XX mendeko poesia bildu nahi du, eta gehiena —hogeitahamar kaiera uste dut— kalean da. Hitzak bere historia du gurean, bere ibilbidea egina baitu orain dagoeneraino iristeko. Ondo dago ezagutzea.
Arkeologia haragitan
Beñat Arruti
Irati Majuelo
Norberak maite duena
Miren Billelabeitia
Amaia Alvarez Uria
Mendeku eskubidea
Ernesto Prat Urzainki
Jon Jimenez
Euri gorriaren azpian
Asier Serrano
Asier Urkiza
Rifqa
Mohammed el-Kurd
Ibon Egaña
Galbahea
Gotzon Barandiaran
Paloma Rodriguez-Miñambres
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Mikel Asurmendi
Gurpilak
Eztizen Artola Iturrate
Irati Majuelo
Argialdiak
Miriam Luki
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Leiho bat bihotzean
Aintzane Galardi
Paloma Rodriguez-Miñambres
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Asier Urkiza
Kanbodiako enbaxada
Zadie Smith
Nagore Fernandez
Herriaren hezkuntza eta demokrazia
Nadezhda Krupskaia
Jon Jimenez