kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Sistema periodikoa / Primo Levi / Alberdania, 1999

Mendea laburbilduz Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1999-12-31

Aitortu beharra dago. Juan Garziak dena ongi egiten du: idazle bikaina dugu (bi caña, kastizoak dioen modura). Nahiz eta batzuei halako “kanpo-eder, barren-huts” iruditu, nik bestelako iritzia dut, oso prosa ederraren jabe da. Bertsotan ez da batere kaskarra; bertso-paperetan oso trebea, inor bainoago gainera. Eta itzultzaile aparta. Sena baitu, sena. Zerbait egiten ote du gaizki Juan Garziak? Nik, egia esan, ez dakit.

Aspaldi irakurri behar nuen liburua da Primo Leviren Sistema Periodikoa. Gazteleraz irakurria nuelako, behin baino gehiagotan gainera, halako ezintasuna aurkitzen nuen liburuarekin hasteko orduan. Ez dakit zergatik, buruan oso berria nuelako edo. Gaixoaldi bati esker bukatu dut liburua. (Zenbat zor dion literaturak gaixotasunari! Irakurtzeko astia ematen du, pentsatzeko ere bai.) Oso itzulpen ona iruditu zait. Hori esanda, Juan Garziarekin kunplitu dudala uste dut. Primo Levirekin oraindik ez.

Asko eta luze hitz egin da Primo Leviri buruz. Alderdi bat baino gehiagotik gainera. Judutarra, bera; Auschwitzen egona; heriotz-zelaitik bizirik atera zen handik eta horrek, burdina goria balitz bezala, markatu zion bizitza. Kimikaria izan zen, kimika, zientzia baino gehiago, esperantza zen garaian, mundu hobearen esperantza, noski. Baina, joan zaigun XX mendearen ironia dela uste dut, mundu hobearen esperantzarako ziren gaiak mundu are txarragoaren mesedetan enplegatu zituztela, eta hala gaude, gauden moduan. Sistema Periodikoa ez da testu-bilduma soilik. Niretzat mendearen laburpena da, haren argi-ilunak ditu. Esperientzia latz baten ondorioz idatzia, esperientzia haren zantzuak ageri dira nonahi, etsiak gehienetan. Badute, hala ere, esperantza izpirik, hemendik aurrera geuk ere beharko duguna.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak