« Planteamendu orijinala | Baserritarren bizitza »
Iaun Zuria / Juan Manuel Etxebarria / Ibaizabal, 1997
Bizkaiko kondairak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1998-01-17
Izaro uhartean du liburu honek abiapuntu. Uharte horretan eskuizkribu bat aurkitzen dute, urrezko txanpon batzuekin batera, bi lagunek. Haietako batek, jakitunenak, testua euskaratzen hasten da eta horrela jakingo du irakurleak idatziak zer dakarren. Testuan Iaun Zuriaren istorioa kontatzen da, Bizkaiko Jaurerriko lehen Jaun mitikoaren bizitza alegiazkoa. Baina ez da istorio bakarra liburu honetan azaltzen dena. Hasiera-hasieratik, benetako datuak eta herri-senak urte eta mendeetan zehar ondutako asmakizunak dakartza egileak. Doinua, beraz, historiko-fantastikoa da, asmatutako denbora batekoa gehien bat. Liburuaren egitura ere aproposa da aspaldiko kondairak, elezaharrak berreskuratu eta irakurlearengana ekartzeko. Istorio batek beste bati ematen dio eskua eta horrela segituz bukaeraraino iristen gara.
Juan Manuel Etxebarriak Iaun Zuriaren heziketaren aitzakiaz, hark berak Bizkaia ezagutu nahi duela eta, lekuan lekuko istorio zaharrak dakartza: lamienak, Kastrejanapeko hartzubiarena, Anbotoko Damarena…, herri-ipuinak, bere horretan ere politak direnak. Ez alferrik aukeratu zuen Felipe Alfauk Anbotoko Damarena bere Cuentos españoles de antaño libururako. Ipuinzale denarentzat ondo datorkio liburu-kutxa hau, denetik aurkituko baitu bertan, historiatik hasi eta istorietan bukatuz, oso laburra baita batetik bestera dagoen tartea.
Hizkuntza landua da, hiztegi aldetik aberatsa, aberatsegia behar bada, baina azken orrialdeetan hiztegi moduko bat dator. Noiz edo noiz atzealdera begiratzeko arazorik ez duenak ez du galtzeko arrazoirik izango. Baina zalantza dut hori egiteko ohitura hartua duenik euskal irakurle normalak. Euskara dotorea da; asko du bizkaieratik. Alde horretatik begiratuta ez da liburu txarra bizkaieraren entzuterik ere ez duenak zertxobait ikas dezan. Elkarrizketak ere halakoxeak dira. Literarioegiak, nire iritzirako.
Batzuetan, ez askotan, halako ahistorizismoak gertatzen dira. Esaterako, Lekobidek, Iaun Zuriaren aitaordeak, pertsonaia mitikoa bera ere, Santimamiñako bere arbasoei buruz hitz egitean “protoeuskaldunak” zirela esaten duenean. Akats txikiak dira, liburuaren irakurketa sanoa oztopatzen ez dutenak.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo