« Klasikoa, dudarik gabe | Arkitektoaren planuak ikertzen »
Euskal literaturaren historia txikia / Jon Kortazar / Erein, 1997
Euskal literaturari buruzko liburu txikia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1997-04-26
Hitzaurrean bertan esaten du Jon Kortazarrek “Hau, badakit, ez da liburu bat”. Magritte-ren koadro hura gogoarazten dit niri, “ceci n’est pas une pipe”. Liburuak, azken finean, zerbait konkretua dira. Mundu guztiak daki hori. Kortazarrek esan nahi duena besterik da, “Euskal Literaturaren historia txikia” deritzon hau liburu hezurdura dela, sintesia edo. Baina liburua da. Eta egia esan liburu interesgarria. Dena dela, esan beharra dago, Jon Kortazarrek badaki liburu mardul potzoloak idazten, orri askotakoak alegia.
Bi atal ditu Euskal literaturari buruzko liburu txiki honek: Ahozko Literatura (XVI-XIX), bata; eta XVI-XIX mendeetako euskal literatura, bestea. Biak ezberdinak dira bai egituraz nola helburuz. Ahozko literatura aztergai duenean, saiatzen da ahozkotasuna definitzen, beraren mugak zehazten eta gaiaz idatzi dutenen iritziak ekartzen. Aportazio berriak erakusten dizkigu, berez sarri ukitu den gaiari buruz. Izan ere, ahozko literatura eta ahozkatasuna, bizirik dauden neurrian, nahiz eta eztabaida ugariak egon gaurko zenbait genero ahozko literaturaren barruan sartu behar ote diren ala ez, etengabe ikertzen den zerbait da. Ahozkotasunaren definizioa eman ondoren, ahozkotasunak gure artean utzi dituen erregaliak aztertzen ditu Jon Kortazarrek: euskal baladak, kantu lirikoak, errfrauak, igarkizunak, euskal tradizioko generoak hauek, baita pastoralak, maskaradak, ihauterietako fartsak, xaribariak, euskal tradiziokoak ez diren generotzat hartuz, eta bertsolaritza. Tradizioaren kontu eta gora-behera hori egin zait deigarrien. Denok ez baitugu tradizioari buruzko iritzi berbera. Zer esanik ez, ahozkotasunari buruz ere eztabaidan hasiz gero, ez ginateke erraz jarriko ados.
Bigarren atalean euskal literatura idatzia aztertzen du Jon Kortazarrek, XVI-XIX mendeetakoa, lehen esan bezala. Unibertsitateko ikasleentzat zuzendua dela iruditu zait, aurrenekoa baino akademikoagoa baita. behar bada gaiak ere horixe eskatzen zuen, ez dakit. Etxepare, Leizarraga, Axular, Joannes Etxeberri, Arnaut Oihenart, Larramendi eta Erromantizismoa aztertzen dira atal honetan. Zehatza dela esango nuke, eskematikoaz gainera. Bibliografia ugari eta ohar asko. Nahi duenak badaki nora jo.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo