« Klasikoa, dudarik gabe | Arkitektoaren planuak ikertzen »
Euskal literaturaren historia txikia / Jon Kortazar / Erein, 1997
Euskal literaturari buruzko liburu txikia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1997-04-26
Hitzaurrean bertan esaten du Jon Kortazarrek “Hau, badakit, ez da liburu bat”. Magritte-ren koadro hura gogoarazten dit niri, “ceci n’est pas une pipe”. Liburuak, azken finean, zerbait konkretua dira. Mundu guztiak daki hori. Kortazarrek esan nahi duena besterik da, “Euskal Literaturaren historia txikia” deritzon hau liburu hezurdura dela, sintesia edo. Baina liburua da. Eta egia esan liburu interesgarria. Dena dela, esan beharra dago, Jon Kortazarrek badaki liburu mardul potzoloak idazten, orri askotakoak alegia.
Bi atal ditu Euskal literaturari buruzko liburu txiki honek: Ahozko Literatura (XVI-XIX), bata; eta XVI-XIX mendeetako euskal literatura, bestea. Biak ezberdinak dira bai egituraz nola helburuz. Ahozko literatura aztergai duenean, saiatzen da ahozkotasuna definitzen, beraren mugak zehazten eta gaiaz idatzi dutenen iritziak ekartzen. Aportazio berriak erakusten dizkigu, berez sarri ukitu den gaiari buruz. Izan ere, ahozko literatura eta ahozkatasuna, bizirik dauden neurrian, nahiz eta eztabaida ugariak egon gaurko zenbait genero ahozko literaturaren barruan sartu behar ote diren ala ez, etengabe ikertzen den zerbait da. Ahozkotasunaren definizioa eman ondoren, ahozkotasunak gure artean utzi dituen erregaliak aztertzen ditu Jon Kortazarrek: euskal baladak, kantu lirikoak, errfrauak, igarkizunak, euskal tradizioko generoak hauek, baita pastoralak, maskaradak, ihauterietako fartsak, xaribariak, euskal tradiziokoak ez diren generotzat hartuz, eta bertsolaritza. Tradizioaren kontu eta gora-behera hori egin zait deigarrien. Denok ez baitugu tradizioari buruzko iritzi berbera. Zer esanik ez, ahozkotasunari buruz ere eztabaidan hasiz gero, ez ginateke erraz jarriko ados.
Bigarren atalean euskal literatura idatzia aztertzen du Jon Kortazarrek, XVI-XIX mendeetakoa, lehen esan bezala. Unibertsitateko ikasleentzat zuzendua dela iruditu zait, aurrenekoa baino akademikoagoa baita. behar bada gaiak ere horixe eskatzen zuen, ez dakit. Etxepare, Leizarraga, Axular, Joannes Etxeberri, Arnaut Oihenart, Larramendi eta Erromantizismoa aztertzen dira atal honetan. Zehatza dela esango nuke, eskematikoaz gainera. Bibliografia ugari eta ohar asko. Nahi duenak badaki nora jo.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez