kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Bihotz bi / Ramon Saizarbitoria / Erein, 1966

Bihotzaren gerrak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1997-03-15

Izenburuaren azpian dauden hitzak egin zaizkit deigarriak. “Gerrako Kronikak”, hain zuzen; izan ere paralelismo nabarmena baitago, antz handia alegia, benetako gerra anker, krudel, zentzurik gabe horren eta beste ohiko, egunerokoaren artean. Gizon-emakumeek elkarrekin daramaten bizitzak askotan baitu gerraren itxura, armistizioarena bainoago. Bi gerra horien kronika, paralelismo zehaztu hori dakar Ramon Saizarbitoriak azken nobela honetan.

Esan dezadan lehen-lehenik, egilearen beste nobelen aldean arras ezberdina dela honako hau. Saizarbitoria kontalari hotza izan da, edo saiatu da behintzat, goiko talaiatik behekoen abenturak (miseriak, ustekabeak, gertaera zorionekoak) kontatzen, arrazionalki eta objetibotasunez. Arrazionalismoa da hain zuzen “Bihotz Bi”ko pertsonaiaren (gizonezkoa bera) ezaugarririk nagusiena. Arrazionalismoak, noski, bere tranpak ditu eta horietako batean eroriko da kontalaria. Den-dena arrazoiaren argira ikusi behar horrek bihurtuko du, nolabait esateko, paranoiko. Entzun dituen istorioak halamoduzkoak direlako edo, emaztearen kontrako gerrari ekingo dio. Hipotesi bat besterik ez da, narratzaileak ez baititu garbi azaltzen zein diren bere arrazoiak, zioak, motibazioak horretarako. Beharbada, ez dagoelako inongo arrazoirik; beharbada, paranoia horixe delako, arrazoirik gabe jokatzearena. Nire suposizioak dira eta esan behar dut zer pentsatua eman didala nobelaren irakurketak. Azken finean, Saizarbitoriak, batzuetan esajeratu samarturik bada ere, gizon-emakumeen mekanismoak deskribatzen baititu, etxeko eremuan topo egiten dutenean gertatzen diren liskar, gaizki ulertuak, bihozgabekeriak. Gainera dezadan nobela hau lehen pertsonan kontatuta dagoela, haseratik bukaeraraino. Pertsonaia lekuko izateaz gain, bere bizitzaren narratzaile bihurtu da.

Gero, fijazioak daude, idazlearenak berarenak direnak gehinenetan eta bere nobeletan lehenago ere agertu izan direnak. Baina nobela honetan balio anekdotikoa gainditzen dute eta pertsonaiaren tipologian barneratuz, bera hobeto ulertzeko lagungarriak dira. Idazkera bera ere da nobela honetan kaotiko samarra, ez-arrazionala esango nuke, jirabira eta buelta asko ematen baititu, hari-matazatik zehar, hasierako kokagunea aurkitu arte. Alaia ere bada, ironikoa eta lirikoa (badakit Saizarbitoria lirikaren kontrako boxeolari dela), baina berdin dio. Liburu sujerentea da, indiferente uzten ez duena.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak