« The until now new complete Irastorza | Heldutasunaren talaiatik »
Arpoi baten eran / Juan Bautista Agirre / Alberdania, 1996
Atzoko izu, gaurko plazer Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-06-08
Euskal klasikoak irakurtzeko era asko dago. Hasi eta buka, bata; zatika, bestea; puskaka, alegia. Bigarrena, errazagoa da lehen era baino. Hala ere, ez du ziurtatzen klasikoaren ezagutza leiala; irakurtzen den liburua mardul lodia denean. Hori gertatzen da Asteasuko Agirre, Juan Bautista izena duenarekin. “Confesioco eta comunioco sacramentuen gañean eracusaldiac…” argitaratu zuen 1803. urtean. Liburu hori gero hirutan kaleratu zuten. Beraz, bat-batean eta alai, arratsalde pasa irakurtzeko liburua denik ez dut nik esango; ez baita halakoa. Erlijio-gaiko liburu gehienen antzera, oso literaturazale (euskaltzale amorratuaz gainera) izan behar dena orain irakurtzeko; edo bestela kristau fededun petoa, eta gaur egun gure Euskal Herri honetan inor gutxi geratzen da halakorik, hor-hemen aleren batzuk sakabanatuak apika.
Asteasuko klasiko horren beste irakurketa bat eskaintzen digu Inazio Mujika Iraolak liburu honetan, ezberdina eta, agian, ezustekoz betea. Liburu osoa arakatu ondoren, Inazio Mujikak aukeran utzi dizkigu zati batzuk, literatura-piezatzat, ipuintzat jo daitezkeenak. Agirre berak erabiltzen du ipuin hitza. Adibidegarriak dira, erakusten duenaren lagungarri gisakoak: etsenpluak. Aparte argitaratuta bere senik galtzen ez dutela ikusirik, pentsa daiteke, berez direla jeneroko ipuinak, idazteko modu baten erakusgarri. Idazkeraren berezitasunei erreparatuz gero, garai bateko tradizioaren jarraitzaile dela esan behar; Azkuek eta Altubek euskal joskeraz teorizatu aurrekoa hain zuzen. Ahoz goraz irakurtzeko idatzi omen zuen Agirrek. Hala ere, liburu honetako ipuinak etxeko isilean, patxada osoan irakur daitezke.
Gaiari dagokionez, izu edo fantasiaren jenerokoak dira gehienak. Garai batean hala izango ziren. Testu batzuk apartak dira: Adarbakoitzarena, esaterako. Adibide batzuek, oraindik, idatziak izan zireneko indarra gordetzen dute, eta gure mentalidaderako harrigarriak dira oso. Irakurri, adibidez, “Gizon edalea eta antzara” izenburua duena. Arpoi baten eran jo, eta alderik alde igaro nahi omen zituen Agirrek euskal kristauen bihotzak. Hala esaten digu Inazio Mujikak sarrerako testuan. Euskal kristauen bihotzean izua sartu nahi zien, ordura arteko bizitzaz damu egin eta zentza zitezen, pekatuaren bidetik ihes eginez. Gaurko damua, ziurrenik, ipuinak lehenago irakurri ez izana.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera