kritiken hemeroteka

8.549 kritika

« | »

Ipuin arriskutsuak / Karlos Linazasoro / Erein, 1993

Ironia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1994-08-13

Sekulako autoironia duela erakusten du Carlos Linazasorok liburu honetan. Irakurri besterik ez dago hitzaurrea edo “solas-aitzin” deitutakoa horretaz konturatzeko, izan ere hil berri den idazle bati buruz ari dela honela baitio: “Berardo L.-k ez zuan, ill ostean, idazlan argitarabe askorik utzi. Nik beintzat, miaketa-lan luze eta zuurren ondoren, ez nuan alakorik asko aurkitu. Denak ipuinak-edo, izendapenen bat merezitzekotan. Ez olerkirik, ez idazlan luze edo elaberririk, noizbait alakoen egille izan genuen arren. Famatuenak aitatzera (gaur, zorionez, aaztuxeak egonagatik ere), “Udazkenetik badator karabana erraturik” olerki-bilduma eta “Eldarniotan” ipuin-sorta. Bere buruaz ari da, noski, Berardo L.-z aritu beharrean.

Hogeitabi ipuin labur, ezin laburragoak, bildu ditu liburu honetara Karlos Linazasorok, hiru sailetan banaturik: irri-eragileak, umorezkoak, beraz; Kafka aitapontekotzat dutenak; eta, azkenik, idazlearen beraren izendapenaren arabera, kaotikoak dei genitzakeenak. Guztiak T.-ko hirian gertatzen dira, Karlos Linazasoro bizi den hirian hain zuzen.

Irri-eragileei dagokienez, umorezkoak baino gehiago dira ironikoak, barre eragiten dute batzutan, “Don Mario, parroko jauna”k, esaterako, baina normalagoa da irribarre mehe batez irakurtzea. Bukaera krudela dutenak ere badira:”Fisika lezioa” eta “Misio lanetan”, Monterrosoren ipuin bat gogora ekartzen duena azaken hori.

Anatomia eta literatura sailekoak dira kafkianoak, adjetibo horrek zerbait esan nahi baldin badu. Ipuin odoltsuak direla esango bagenu, odola agertzen dela besterik ez genuke azalduko. Sail horretakoak benetan dira arriskutsuak, adimen bero eta adarjole batek asmatuak diruditenak. Larritzen hasiak izango ginateke, ipuinak direla jakingo ez bagenu, eta irakurle batek esan dezake ere, horrelakoak idazten duenak gartzelan egon beharko lukeela. Laburtasun horretan hain gaiztoa izatea ere!

Kaotikoak dira, Chaos sailekoak, alegia, niretzat, ipuin egitura ederkien gordetzen dutenak. Ipuin beltzak dira, ez beltzak agertzen direlako bertan, baizik eta giro beltzekoak. Intriga dute eta bukaera efektista izatez gain, harrigarria da, normalean.

Azken kritikak

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak