« Ipuin sarituak | Samurtasuna »
Ipuin arriskutsuak / Karlos Linazasoro / Erein, 1993
Ironia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1994-08-13
Sekulako autoironia duela erakusten du Carlos Linazasorok liburu honetan. Irakurri besterik ez dago hitzaurrea edo “solas-aitzin” deitutakoa horretaz konturatzeko, izan ere hil berri den idazle bati buruz ari dela honela baitio: “Berardo L.-k ez zuan, ill ostean, idazlan argitarabe askorik utzi. Nik beintzat, miaketa-lan luze eta zuurren ondoren, ez nuan alakorik asko aurkitu. Denak ipuinak-edo, izendapenen bat merezitzekotan. Ez olerkirik, ez idazlan luze edo elaberririk, noizbait alakoen egille izan genuen arren. Famatuenak aitatzera (gaur, zorionez, aaztuxeak egonagatik ere), “Udazkenetik badator karabana erraturik” olerki-bilduma eta “Eldarniotan” ipuin-sorta. Bere buruaz ari da, noski, Berardo L.-z aritu beharrean.
Hogeitabi ipuin labur, ezin laburragoak, bildu ditu liburu honetara Karlos Linazasorok, hiru sailetan banaturik: irri-eragileak, umorezkoak, beraz; Kafka aitapontekotzat dutenak; eta, azkenik, idazlearen beraren izendapenaren arabera, kaotikoak dei genitzakeenak. Guztiak T.-ko hirian gertatzen dira, Karlos Linazasoro bizi den hirian hain zuzen.
Irri-eragileei dagokienez, umorezkoak baino gehiago dira ironikoak, barre eragiten dute batzutan, “Don Mario, parroko jauna”k, esaterako, baina normalagoa da irribarre mehe batez irakurtzea. Bukaera krudela dutenak ere badira:”Fisika lezioa” eta “Misio lanetan”, Monterrosoren ipuin bat gogora ekartzen duena azaken hori.
Anatomia eta literatura sailekoak dira kafkianoak, adjetibo horrek zerbait esan nahi baldin badu. Ipuin odoltsuak direla esango bagenu, odola agertzen dela besterik ez genuke azalduko. Sail horretakoak benetan dira arriskutsuak, adimen bero eta adarjole batek asmatuak diruditenak. Larritzen hasiak izango ginateke, ipuinak direla jakingo ez bagenu, eta irakurle batek esan dezake ere, horrelakoak idazten duenak gartzelan egon beharko lukeela. Laburtasun horretan hain gaiztoa izatea ere!
Kaotikoak dira, Chaos sailekoak, alegia, niretzat, ipuin egitura ederkien gordetzen dutenak. Ipuin beltzak dira, ez beltzak agertzen direlako bertan, baizik eta giro beltzekoak. Intriga dute eta bukaera efektista izatez gain, harrigarria da, normalean.
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo
Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban
Mikel Asurmendi
Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz
Gorka Bereziartua Mitxelena
Juana
Jon Artano Izeta
Mikel Asurmendi
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez