kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Gerla urte, gezur urte / Fermin Irigaray Larreko / Pamiela, 1993

Bakardadea Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1994-04-16

Hauxe da aspaldian irakurri dudan libururik tristeena. Izenburuak hala badio ere, ez da gerla urtez soilik ari, gizon baten bakardadeaz ere bai. Iruñean, gerra garaian, ez zen erraza euskaldun eta abertzalearen sinesmenei eustea, alde guztietatik baitzetorren erasoa. Isolamendua. Liburu honen sarrera interesgarri eta hunkigarrian J. A. irigarayk dioen moduan: “Dena den, gerlak ekarri bortxazko etendurak euskaldungoarekiko bideak hertsi zizkion eta isolaturik zuen utzi; zamakaturik eta aski etsiturik ez zukeen betse biderik: nehoiz baino gehiago, idazten segitzea haren salbabide bakarra zatekeen…”.

Fermin Irigaray, euskararen eta abertzaleen munduan hain ezaguna zena, bakarrik geratu zen Iruñean. Berriak jakiteko modu ezinbestekoa, egunkariak irakurtzea eta egunkarien bidez zetorkion errealitatea ez zuen oso gustokoa. Ulergarria da haren etsipena. Gogoratzen dit preso dagoena, txori bat lagun duena. Txori horrek kantatzen duenean alegratzen da. Hiltzen diote txoria gezi batez. Harrez gero ez du mezularirik.

Liburu hau idazteko deliberoa hartu zuen, egoera kaskarrean, euskararen etsaiez inguraturik zegoela. Irakurri besterik ez orrialdeak, nola ibiltzen zen egunkariek zekartzaketen euskarazko testuen bila; zein liburuak irakurtzen zituen, euskara ez galtzeko; nola ez zuen galdu bere hizkuntzarekiko atxekimendua; zein neurritan erabaki zuen egunkari modukoa idaztea, inoiz argitaratuko ez zuela jakinik, bere hizkuntzaz idazteagatik beste aitzakirik gabe. Kafka.

Gerra garaiko beste istorioak gogoratzen dizkit (gerra garaian historia errepikatu egiten baita). Ezaguna dut jende mordoa bere liburutegiko aleak erre, gorde eta ezkutatu zituena, karlistekin, falangistekin, etsaiekin, hitz batez esateko, inongo oztoporik ez izateko.

Tristeak dira gerrako istorio guztiak. Hiri hartuetan (garai hartako Iruñea, eta, Sanchez Ostizen testuak irakurrita, gaurko Iruñea den bezala), nagusi den kontrako joerari eustea oso zaila baita, norberaren bizia ez denean, senideena dagoenean jokoan. Irakurri behar da liburu hau, gizakia, ideia batek bizi duenean, nola portatzen den jakiteko.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak