« Bizkaia maitea (II) | Bizkaia maitea (III) »
Itzalen itzal / Juan Garzia Garmendia / Alberdania, 1993
Harriaren hitzak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1993-06-12
Edo nola amaitu Erromantizismoarekin behingoz eta betirako, inoiz berpizteko tentaziorik izan ez dezan, gainera? Edo nola akabatu poesia, haren arrastorik xumeena ere inon gera ez dadin, Historiaren zabortegi famatu eta erabiliegi horretan izan ezik? Duen izenburuaz gain beste azpi izenburu horiek bururatzen zaizkit Juan Garziaren liburua bere horretan, arretaz alegia, irakurri ondoren.
Euskal irakurleak hartzen badu liburua, deigarriak egingo zaizkio horko prosa indartsu bezain zehatza; horko erritmo arina baina inoiz ez azkarregia, ibai baten jario beheranzkoa, itsasora bidean, murmuriatsua oso; horko hiztegia, austeroa sinplea baino gehiago, baina eraginkorra erabat, darabiltzan figura sinboliko eta erretorikoei esker; imajineria bat, landua baina horretan ere obsesionatu gabe. Ezin da esan, nik ez nuke hori egingo, estilo bakar bat dagoenik liburuetako orrietan zehar. Gutunetako estilo hanpatuak burura dakarzkit aspaldiko sermoilarien testuak. Gutun ez direnetan, narrazioetan beraz, prosa formala ikusten dut, poesiaren uretara isurtzeko tanta urririk eskaintzen ez duena. Prosa prosagatik, edo frantsesen eran esanda: “¡Cherchez la poésie!”, ausardia baldin baduzue.
Istorioak kontatzen ditu Juan Garziak liburu honetan, Italiako hiri batzuk kontaeren aitzakitzat hartuz. Batek baino gehiagok usteko ez duen arren, helburua ez da istorioak soilik, istorio horien berezko balioz, kontatzea; maiuskulaz idazten den historia nagusia orrietaratzea baizik. Nik testuen atzetik Juan Garzia ironiko bat ikusten dut, demiurgo baten gisa irribarrez. Gure idazle honek ondo ezagutzen ditu hitzaren mekanismoak, kulturaren baliabideak, artearen funtzionaltasuna, edertasunaren lilura, baina bere apustua inteligentziaren aldekoa da. Horrek esan nahi du —hala iruditzen zait—, sentimentuz eta fantasiaz hanpo egindako literatura batean, gurean hain zuzen, badirela literatura egiteko beste moduak. Juan Garziaren labain ironiko zorrotzak tripak ateratzen dizkie poesiari berari eta poetei batez ere. Beti baitago poetaren bat narrazio prosazkoaren azpian, beste narrazio klase batzuk, poemak ez direnean, eraikitzen; eta horretarako erabiltzen materialerik ezberdinenak: harriak—bai, harriak, teilatuak…—, lurra. Uraren gainean idaztea bailitzan. Confuciok aspaldi esana utzi baitzuen horixe zela poesia.
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Joxe Aldasoro
Lanbroa
Pello Lizarralde
Mikel Asurmendi
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Mikel Asurmendi
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Amaia Alvarez Uria
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi
Itsaso amniotikoa
Oihane Jaka
Aitor Francos
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Jon Jimenez
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Asier Urkiza
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
Aritz Galarraga
Biharraren hegietan
Maddi Sarasua Laskarai
Maddi Galdos Areta
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Aiora Sampedro
Aingeruak eta neskameak
June Fernandez
Ibon Egaña