« Bizkaia maitea (II) | Bizkaia maitea (III) »
Itzalen itzal / Juan Garzia Garmendia / Alberdania, 1993
Harriaren hitzak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1993-06-12
Edo nola amaitu Erromantizismoarekin behingoz eta betirako, inoiz berpizteko tentaziorik izan ez dezan, gainera? Edo nola akabatu poesia, haren arrastorik xumeena ere inon gera ez dadin, Historiaren zabortegi famatu eta erabiliegi horretan izan ezik? Duen izenburuaz gain beste azpi izenburu horiek bururatzen zaizkit Juan Garziaren liburua bere horretan, arretaz alegia, irakurri ondoren.
Euskal irakurleak hartzen badu liburua, deigarriak egingo zaizkio horko prosa indartsu bezain zehatza; horko erritmo arina baina inoiz ez azkarregia, ibai baten jario beheranzkoa, itsasora bidean, murmuriatsua oso; horko hiztegia, austeroa sinplea baino gehiago, baina eraginkorra erabat, darabiltzan figura sinboliko eta erretorikoei esker; imajineria bat, landua baina horretan ere obsesionatu gabe. Ezin da esan, nik ez nuke hori egingo, estilo bakar bat dagoenik liburuetako orrietan zehar. Gutunetako estilo hanpatuak burura dakarzkit aspaldiko sermoilarien testuak. Gutun ez direnetan, narrazioetan beraz, prosa formala ikusten dut, poesiaren uretara isurtzeko tanta urririk eskaintzen ez duena. Prosa prosagatik, edo frantsesen eran esanda: “¡Cherchez la poésie!”, ausardia baldin baduzue.
Istorioak kontatzen ditu Juan Garziak liburu honetan, Italiako hiri batzuk kontaeren aitzakitzat hartuz. Batek baino gehiagok usteko ez duen arren, helburua ez da istorioak soilik, istorio horien berezko balioz, kontatzea; maiuskulaz idazten den historia nagusia orrietaratzea baizik. Nik testuen atzetik Juan Garzia ironiko bat ikusten dut, demiurgo baten gisa irribarrez. Gure idazle honek ondo ezagutzen ditu hitzaren mekanismoak, kulturaren baliabideak, artearen funtzionaltasuna, edertasunaren lilura, baina bere apustua inteligentziaren aldekoa da. Horrek esan nahi du —hala iruditzen zait—, sentimentuz eta fantasiaz hanpo egindako literatura batean, gurean hain zuzen, badirela literatura egiteko beste moduak. Juan Garziaren labain ironiko zorrotzak tripak ateratzen dizkie poesiari berari eta poetei batez ere. Beti baitago poetaren bat narrazio prosazkoaren azpian, beste narrazio klase batzuk, poemak ez direnean, eraikitzen; eta horretarako erabiltzen materialerik ezberdinenak: harriak—bai, harriak, teilatuak…—, lurra. Uraren gainean idaztea bailitzan. Confuciok aspaldi esana utzi baitzuen horixe zela poesia.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez