« Bizkaia maitea (II) | Bizkaia maitea (III) »
Itzalen itzal / Juan Garzia Garmendia / Alberdania, 1993
Harriaren hitzak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1993-06-12
Edo nola amaitu Erromantizismoarekin behingoz eta betirako, inoiz berpizteko tentaziorik izan ez dezan, gainera? Edo nola akabatu poesia, haren arrastorik xumeena ere inon gera ez dadin, Historiaren zabortegi famatu eta erabiliegi horretan izan ezik? Duen izenburuaz gain beste azpi izenburu horiek bururatzen zaizkit Juan Garziaren liburua bere horretan, arretaz alegia, irakurri ondoren.
Euskal irakurleak hartzen badu liburua, deigarriak egingo zaizkio horko prosa indartsu bezain zehatza; horko erritmo arina baina inoiz ez azkarregia, ibai baten jario beheranzkoa, itsasora bidean, murmuriatsua oso; horko hiztegia, austeroa sinplea baino gehiago, baina eraginkorra erabat, darabiltzan figura sinboliko eta erretorikoei esker; imajineria bat, landua baina horretan ere obsesionatu gabe. Ezin da esan, nik ez nuke hori egingo, estilo bakar bat dagoenik liburuetako orrietan zehar. Gutunetako estilo hanpatuak burura dakarzkit aspaldiko sermoilarien testuak. Gutun ez direnetan, narrazioetan beraz, prosa formala ikusten dut, poesiaren uretara isurtzeko tanta urririk eskaintzen ez duena. Prosa prosagatik, edo frantsesen eran esanda: “¡Cherchez la poésie!”, ausardia baldin baduzue.
Istorioak kontatzen ditu Juan Garziak liburu honetan, Italiako hiri batzuk kontaeren aitzakitzat hartuz. Batek baino gehiagok usteko ez duen arren, helburua ez da istorioak soilik, istorio horien berezko balioz, kontatzea; maiuskulaz idazten den historia nagusia orrietaratzea baizik. Nik testuen atzetik Juan Garzia ironiko bat ikusten dut, demiurgo baten gisa irribarrez. Gure idazle honek ondo ezagutzen ditu hitzaren mekanismoak, kulturaren baliabideak, artearen funtzionaltasuna, edertasunaren lilura, baina bere apustua inteligentziaren aldekoa da. Horrek esan nahi du —hala iruditzen zait—, sentimentuz eta fantasiaz hanpo egindako literatura batean, gurean hain zuzen, badirela literatura egiteko beste moduak. Juan Garziaren labain ironiko zorrotzak tripak ateratzen dizkie poesiari berari eta poetei batez ere. Beti baitago poetaren bat narrazio prosazkoaren azpian, beste narrazio klase batzuk, poemak ez direnean, eraikitzen; eta horretarako erabiltzen materialerik ezberdinenak: harriak—bai, harriak, teilatuak…—, lurra. Uraren gainean idaztea bailitzan. Confuciok aspaldi esana utzi baitzuen horixe zela poesia.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez