kritiken hemeroteka

8.487 kritika

« | »

Sex abaroa / Paddy Rekalde / Txalaparta, 2000

Sexuaren artxipelagoan barrena Laura Mintegi / Gara, 2001-04-21

Paddy Rekalderen Sex abaroa liburuaz mintzatzeko unean, titulua bera izan daiteke aurkezteko lehena. Hiztegiak dio artzainak abereak babespean jartzen dituenean, abaro eginarazten diela. Babesa eta atsedena hartzen omen dute ardiek abaroan egoten direnean. Eta hori izan daiteke Rekaldek proposatzen diguna, sexua har dezagula babes eta atseden.

Paisaia berezkoa aurkeztu du Paddyk. Paisaia hiritarra, gau-zalea, desolatua, samurra, gordina eta —gauza guztien gainetik— gizatiarra. Pertsonez ari da. Abaro bila dabiltzan pertsonak dira hauek, babes bila bizi diren indibidualitateak, irla bakartiak.

Irla batzuen multzoa artxipelagoa da. Eta artxipelagoa da, Borgesen hitzetan, “el conjunto de islas unidas por aquello que las separa: el agua”. Horixe dugu Paddyren pertsonaien patua: banandu egiten dituen hori da, hain zuzen, batu egiten dituena: bakardadea. Irlak eta bakardadea. Bakardadeak banandu, eta bakardadea batugile aritzen da pertsonaien artxipelagoan.

Kontrastea ere deigarri suertatzen da poemetan, aurretik argitaratu zuen “Whiskey koloreko gauak” liburuan gertatzen zen bezala. Kontrastea azal eta hondoaren artean. Azala zuzena, gordina eta maskulinoa den bitartean, hondoa xuabea, samurra eta femeninoa da. Maitasuna gizon baten moduan kontatzen du, baina emakume baten moduan bizi du haren behar eta falta.

Ikusmira maskulinoa da, bidezidorrik gabe jotzen duelako sexua asetzera, zakartasunez batzuetan, kontzesiorik gabe. Femeninoa da, ordea, bere balio eskalan. Esaten ez badu ere, maitasun erromantikoa jarri du lehenengo postuetan, maitasun utilitarista eta trukezalearen gainetik.

Liburu honek aurkezten digun gizona gizon egile eta biktima da aldi berean. Ekintzailea da, batetik, eta objektu gisa tratatzen dute, bestetik. Arraren desira adierazten du, baina desira desmaskulinizatua da. Poema erotikoak dira, baina ez da sexu soilaz ari. Afektibitateaz mintzo da, sentimenduez, femeninotzat jo izan diren balioez alegia.

Hala ere, eta honek guztiak besterik pentsarazi balezake ere, liburuaren tonua ez da transzendentala. Jainko eta lege gutxikoa da Paddy. Konbentzioei barre egiten die. Barre egiten du sinesmen finkatuenaz. Mesfidati agertzen da aldez aurretik ezarritakoaz. Ez da fidatzen bere burua berritzat, gaztetzat edo iraultzailetzat aurkezten duenaz. Sinesmen mugiezinezkoei barre egiten die, iseka.

Beste edozeren gainetik, sexuaz ari da. Eta sexua, Paddyrentzat, bizigogoa da, bizitzeko antsia, bizitasun kontzentratua, bizi-dosiak txute gisa sartuta. Sexua da grisarekin ez konformatzea, errealitatea bakoitzari bere utopia dosia eranstea, gehitzea. Sexua da komunikazio gosea adieraztea, trukerako egarria, entzuna izateko beharra.

Eta sexua hori guztia izanik ere, sexuak badu bere miseria: mediatizatua izan daiteke, komertzializatua, trukerako neurri bihur daiteke, salerosketa merkea, txanpon faltsua. Eta berak, jakina, hau guztia salatzen du, sexua garrantzitsuegia baita horrela zikin dadin.

Paddyk sexuaren lilura maite du, sexuaren ilusioa, xarma, beroa, misterioa, indarra. Gozamena maite du, plazerra. Gorrotatu egiten du sexuaren totalitarismoa, komertzializazioa, konbentzioa, debekua, moralismoa, simulakroa, instrumentalizazio literarioa eta sexualtasuna hitzez itotzea.

Eta maite, emakumeak maite ditu gehien. Begi bistakoa da. Horrenbeste maite ditu, ezen argazki gehienak emakumeenak diren, 21 argazkitik 4tan bakarrik agertzen baitira gizonezkoak. Zergatik jarri ditu emakumeak emakumeekin larrutan?

Norbaitek zioen emakumeak horrenbeste gustatzen zitzaizkiola, bera, emakumea izanez gero, lesbiana izango baitzen, zalantzarik gabe. Agian Paddy Rekalderen kasua hori bera da. Baina hori, berari galdetu beharko litzaioke.

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak