kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Markak. Gernika 1937 / Bernardo Atxaga / Pamiela, 2007

Heriotzaren atzapa-markak Jon Kortazar / El País, 2007-05-21

Aspaldi esana dut. Bernardo Atxagak (Asteasu, 1951) bere literaturaren oinarria definitzeko erabilitako metaforak liluratu egin nau. Bere ustetan bere idazteko moduak badu zerikusirik ehungintzarekin. Goian irudia ikusten dugu, baina azpian korapiloak daude, goiko irudia ehuntzen duten korapiloak.

Teknika horren adibide nagusia da Markak. Gernika 1937 liburua. Ehunaren goialdean agertzen den irudian Gerra (In)Zibilean herri baten triskantza dago; azpian korapiloak, gizakiak heriotzak dakarren ahazmenetik ihes egiteko markak. Metafora zoragarria heriotzak suposatzen duen ahazmenetik ihes egiteko, oroimenari monumentua da lana. Saiakera honek berriro jartzen gaitu idazle nagusiaren eskuaren aurrean.

Teknikak bere narratibarako baino gehiago, iradokizunez beteriko honelako testuentzat balio duela esango nuke.

Ikuspegi antropologiko sakona (Il masso di Bormoren inguruko hausnarketa) hartu abiapuntutzat, eta gero kontakizunarekin baino gehiago poesiarekin loturik dagoen ideien elkarkidetza askea erabili, ipuinak bata bestearen ondoan jarri, herriaren errosario mitologiko bat bailitzan bezala, ezpalak ateratzen joan, eta han kontatu Asu baserriko historia, edo bere aitaren carving-aren bila Estatu Batuetara itzulitako artzainaren marra. Bizitzako anekdotak memoriaren erakusgarri. Literatura ordea, oroimenaren euskarri.

Eta idazleak… idazleak lotsaren berri ematen, César Vallejo, eta Luis Cernuda. Eta Picasso, nola ez? heriotzaren aurkako azken marra pintatzen.

Ideien loturan, irudien loturan, asmamenaren joan etorrian joriago ikusten dut idazlea marren aldeko agertzen denean baino, zeren Gernikaren inguruko gezurretaz ari denean (eta aritu behar zen) makalago ikusten dut irudimena, ez idazlea. Zer esanik ez, Luis Cernudaren bertso joriak mito handiagoa sortzen du propagandak (ajk!) irratitik emandako esaldi tristeak baino.

Saiakera ez da Gernikaz, baizik eta heriotzak sortzen digun memoria beharrez baino. Hildakoak gogoratzeko egiten ditugun markez, eta Gernika heriotza ez ahazteko marka nagusia dugu.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak