« Markak. Gernika 1937 | Azoreetako postal zaharrak »
Markak. Gernika 1937 / Bernardo Atxaga / Pamiela, 2007
Heriotzaren atzapa-markak Jon Kortazar / El País, 2007-05-21
Aspaldi esana dut. Bernardo Atxagak (Asteasu, 1951) bere literaturaren oinarria definitzeko erabilitako metaforak liluratu egin nau. Bere ustetan bere idazteko moduak badu zerikusirik ehungintzarekin. Goian irudia ikusten dugu, baina azpian korapiloak daude, goiko irudia ehuntzen duten korapiloak.
Teknika horren adibide nagusia da Markak. Gernika 1937 liburua. Ehunaren goialdean agertzen den irudian Gerra (In)Zibilean herri baten triskantza dago; azpian korapiloak, gizakiak heriotzak dakarren ahazmenetik ihes egiteko markak. Metafora zoragarria heriotzak suposatzen duen ahazmenetik ihes egiteko, oroimenari monumentua da lana. Saiakera honek berriro jartzen gaitu idazle nagusiaren eskuaren aurrean.
Teknikak bere narratibarako baino gehiago, iradokizunez beteriko honelako testuentzat balio duela esango nuke.
Ikuspegi antropologiko sakona (Il masso di Bormoren inguruko hausnarketa) hartu abiapuntutzat, eta gero kontakizunarekin baino gehiago poesiarekin loturik dagoen ideien elkarkidetza askea erabili, ipuinak bata bestearen ondoan jarri, herriaren errosario mitologiko bat bailitzan bezala, ezpalak ateratzen joan, eta han kontatu Asu baserriko historia, edo bere aitaren carving-aren bila Estatu Batuetara itzulitako artzainaren marra. Bizitzako anekdotak memoriaren erakusgarri. Literatura ordea, oroimenaren euskarri.
Eta idazleak… idazleak lotsaren berri ematen, César Vallejo, eta Luis Cernuda. Eta Picasso, nola ez? heriotzaren aurkako azken marra pintatzen.
Ideien loturan, irudien loturan, asmamenaren joan etorrian joriago ikusten dut idazlea marren aldeko agertzen denean baino, zeren Gernikaren inguruko gezurretaz ari denean (eta aritu behar zen) makalago ikusten dut irudimena, ez idazlea. Zer esanik ez, Luis Cernudaren bertso joriak mito handiagoa sortzen du propagandak (ajk!) irratitik emandako esaldi tristeak baino.
Saiakera ez da Gernikaz, baizik eta heriotzak sortzen digun memoria beharrez baino. Hildakoak gogoratzeko egiten ditugun markez, eta Gernika heriotza ez ahazteko marka nagusia dugu.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera