kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Sustrai beltzak / Jon Arretxe / Elea, 2006

Beldurra eta abentura Alvaro Rabelli / El País, 2007-05-14

Ezin da ukatu Jon Arretxe literatur generoen zalea denik, bidaia liburu eta umore sail zabalen ondoan beldurrezko istorioak ardatz dituen errelato bilduma plazaratu zuen iazko urtearen hondarrean, Sustrai beltzak deritzona. Beldurrezkoak bai, baina bidaiek ematen dien exotismoz zipriztinduta. Ez da, hala ere, erabat berria formula hau Arretxeren literatur ibilbidean. Bere lehenengo liburuan, Hakuna Matatan, eta Zazpi kolore bezalakoan, esaterako, bazen asmo arrastoren bat bidaien exotismoa eta istorio harrigarriak elkarlotzeko.

Oraingo honetan, berriz, bide hori erabat garatu du eta izuak hartu du liburuaren ardatz osoa. Liburuak dakartzan hamaika narrazio hauetan egileak ipuin gotiko klasikoetara hurbiltzen gaitu, Lovecraft, Poe, Munro eta Saki idazleen mundu literarioen oihartzunetara. Horrela, bati baino gehiagori gogora etorriko zaizkio Miranderen Ipuin izugarriak liburuko testu gogoangarriak. Beharbada horregatik, beldurrezko generoan gauzarik gehienak kontatuta daudelako, egileak erabaki du narrazioak leku exotikoetan kokatzea, Marrakexen, Varanasin, Amazonan, Transiberioanoan; Arretxeren beraren bidaia-liburuetan ezagutu ditugun bazter eta lekuetan, hain zuzen ere.

Liburuan ez dira falta, noski, bidaiariak diren pertsonaiak. Horrekin, egileak saihestu du istorio mota hauek izan zezaketen originaltasun gabezia, edo, hobeto esateko, ezagunegiak izateagatik eduki dezaketen harritzeko ahalmen falta. Izan ere, beldurrezko genero garaikideak gehiago jorratzen du beldur psikologikoa, mundu zabalean milaka irakurle erakartzen duena.

Gure literaturan, berriz, genero hau gehienbat narrazio laburretara zokoratuta dugu, eta sarri askotan gazteentzako literatura etiketapean. Nik neuk ere, Arretxek liburu honetara ekarri duen ipuin moldea ikusita, gazteen gustuetatik hurbilago dakusat.

Generoak eskatu ohi duen bezala, Arretxek gizakiaren alderik ezkutuenak, sinesgaitzenak eta krudelenak nabarmentzen ditu. Hemen aurkitzen ditugu Poeren estiloko ipuin estugarriak, harrigarriak eta odoltsuak. Pertsonaiak eurak ere, halakoxeak dira. Horri guztiari Arretxek bere narrazio dohainak gehitu dizkio: kontaera erraza eta zuzena, ironia, ezustea eta paisaia exotikoek dakarten abentura.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak