« Maldetan pentsakizunak | Inbentario herrendua »
Espainiaren arimaz / Joxe Azurmendi / Elkar, 2006
Trilogia ahozpez Igor Estankona / Deia, 2007-04-20
Teilatutik hasitako trilogia baten azken liburukia ei da “Espainiaren arimaz”. Lehen atala idatzia du honez gero Zegamako idazleak, Humboldt hizkuntzalariaren ingurukoa. Trilogiaren bigarren zatia “Volksgeist, Herri Gogoa” izango da. Kontzeptu honen gainekoak dira irakurleak “Espainiaren arimaz” honetan aurkituko dituen hainbat gogoeta ere.
Volksgeist edo “herriaren izpiritua”. Alemaniar jatorriko ideia emankor hori ulertzeko, norbere errealitatera ekartzeko eta are, desitxuratzeko, Espainiar intelektualek erabili dituzten argumentu nagusiak desarmatu ditu Joxe Azurmendik obra honetan. Apunte batzuk dira “obra” bat baino gehiago: Unamuno eta Ortega, esate baterako, sakon kritikatzen dira. Hor ageri dira, halaber, Giner de los Ríos, Fernán Caballero eta abar. Beste pentsalari batzuk aipatu baino ez dira egiten. Baina badauka liburu honek nire antzera jantziegi ez daudenentzat abantaila bat: handik hortik hemendik tesira itzultzen da behin eta berriro; espainiar pentsalariek ez daukate eskubiderik inori arrazista, esentzialista edo etnizista deitzeko. Denon antzeko gripeak pasatu ditu euren filosofia sozialak ere, nahiz eta testuinguru historikoak ez diren berdinak izan Espainian, Frantzian, Alemanian, Italian edo gurean.
Termino labainkorrak dira, izan ere, arrazismoa edo etnizismoa lakoak. Hispanitatearen baitan bezala, Europako beste ideia nazionalista asko garai nahasian jaio ziren. Espainiaren kasuan Independentziako Gerra deritzonaren ondoko sasoian. Azurmendirentzat hori kontuan izatea sano garrantzitsua da. Frantziar Ilustrazioak ekarritako haizea frantziar tropen kontrako gerran erdi-barneratu zen Europako leku askotan. Eta gero Volkgeist edo nazionalismo erromantikoaren ideien loraldia iritsi zen, hizkuntzari, herriaren jakintzari eta mitoari lotuagoa. Kontraesan horiek bor-bor zeudenean mamitu ziren beraz espainiar antolakuntza kultural, juridiko eta politikoaren korronte nagusi biak, liberala eta tradizio-zalea.
XIX eta XX. mendeetako Espainiako intelektualak sobera esentzialistak dira Azurmendiren ustez. Eta askotan arrazistak. Ea zer irizten diozun zuk, euskaldun legez hainbeste alditan hori berori entzuna zaren horrek.
Isiltasunaz hunatago
Jose Angel Irigaray
Mikel Asurmendi
Bidaia (h)ariketak
Oihane Zuberoa Garmendia Glaria
Igor Estankona
Lilurabera
Yurre Ugarte
Aiora Sampedro
Euskal literatura itzuliaren egiturak eta islak 1975-2015
Miren Ibarluzea
Javier Rojo
Erbesteko gutunak Victor Hugori
Louise Michel
Irati Majuelo
Bihotza nora, zu hara
Susanna Tamaro
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Atezainaren larria penalti-jaurtiketan
Peter Handke
Hasier Rekondo
Panpina
Erika Olaizola
Javier Rojo
Etxeko urak
Leire Bilbao
Nuria Cano
Erle langileen amodioak
Aleksandra Kollontai
Ibai Atutxa Ordeñana
Abaro
Itxaro Borda
Aiora Sampedro
Odolik gabe
Alessandro Baricco
Nagore Fernandez
Atezainaren larria penalti-jaurtiketan
Peter Handke
Javier Rojo
Naparra, kasu irekia
Jon Alonso
Mikel Asurmendi