kritiken hemeroteka

8.531 kritika

« | »

Bertzerenak / Luigi Anselmi / Pamiela, 2006

Tradizioagatik, topa! Ibon Egaña / Berria, 2006-09-17

Zorionez edo zoritxarrez, ez naiz poeta, baina ez dago olerkari izan beharrik ulertzeko poeta batek bere buruari permiti diezaiokeen kapritxorik eta luxurik handienetakoa dela (hiztegi bat osatzearekin batera, adibidez) bere ibilbidean hurbil sentitu dituen atzerriko poemak bildu eta norbere hizkuntzara ekartzea. Hala egin du Luigi Anselmik Bertzerenak honetan, lehenago Joseba Sarrionandiak Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak eta Hezurrezko xirulak bildumetan egin bezala. Ez dago hutsetik, ezerezetik abiatzen den sorkuntza-lanik, edo, bestela esanda, ez dago tradizioaren jarraitze, moldatze edo apurtzea ez den sormen lanik, ezta, jakina, poesian ere; hala zioen Sarrionandiak bilduma haietarik lehena aurkeztean: “Poetak, irakurriak dituen poemak tratatzen ditu bere poemetan. Bere irakurketa interesatua eta apropos okerra da eta, tradizioaren ber elaborazio zein ukazio gisa, bere kreazioa ezin da errebisio besterik izan, errebisio hitza bertsio edo, zentzu zabal batean, translazio gisa konpreniturik”. Norberak bere tradizioa hautatzean eta berrirakurtzean datza, beraz, originaltasuna, ahots poetiko propioa garatzeko gakoa.

Kreazioa funtsean, beraz, itzulpena litzateke, zentzu zabalean; zentzu hertsiagoan, itzulpenak hainbat esanahi eta norabide hartzen ditu. Poemen itzulpena tradizioa berrasmatzeko ariketa izan daiteke sortzailearentzat, berezko ahotsa lortzeko saioa; baina haien argitalpena bada poetaren jendaurreko biluztea ere, autopoetika gisakoa, tradizio-lagunak jendaurrean aurkeztea, baita tradizioaren onarpen eta omenaldi gisakoa ere. Itzulpena, gainera, maila bitakoa da hau bezalako antologia apetatsu batean, hizkuntza jakin batera ez ezik hizkuntza poetiko propio batera ere egiten baita itzulpena, oraingoan Luigi Anselmirenera, halako moldez non bestela izango ez lukeen batasuna ematen baitie itzultzailearen ahotsak (arnas klasikoko hizkuntza, arkaismoak maite dituena, ekialdeko euskalkietarako joera duena…) tradizio eta jatorri hain dibergenteko testuei. Horrek justifika lezake, halaber, lehendik euskaratuak ziren hainbat poema bere gisan emateko bildumagileak egindako hautua.

Izan ere, egilearen “gustu badaezpadakoa” dela irizpide bakar, antolaketa kronologiko, tematiko edo linguistikorik gabe, anabasa lirudike hasiera batean poema bilduma honek, eta galduxe aurki lezake bere burua irakurleak. Anselmiren hautapen honetan barneratu ahala, baina, tradizioko elementuak lotzen dituzten hari ñimiñoak doaz bistaratzen, formazkoak nahiz tematikoak, harik eta apailatzaileak liburuaren bidez bizitzaren aurreko jarrera jakin bat birsortzen duela jabetu arte, errepikaturiko motibo eta metafora batean bil litekeena: ardoa, Anselmiren beraren poemagintzan konstantea dena, Koldo Izagirrek XX. mendeko poesia kaieretan azaldu bezala. Bizitzaren iheskortasuna, maitasunaren gozoa eta mina edo desiraren berehalakotasuna errepikatuko dira metafora eta irudi nagusi horren eta besteen atzean, dela klasiko latindar eta txinatarren testuetan, dela Larkin edo Heanyrenetan. Carpe diem aldarriak ez du estaliko, nolanahi, denboraren joanarekiko mina eta heriotzarekiko larridura (Apollinaire, Vallejo…), ezta gai sozial eta politikoagoekiko kezka ere (Dalton, Day Lewis).

Maite ditut lagunek beren kantu kuttunenekin egindako bilduma-diskoak; agian haien traza hartu diodalako irakurri dut plazerez Bertzerenak ere. Horregatik eta bilduma honek biltzen dituen “kantuak” entzuteaz aspertzen ez garen pop kantu onak bezalakoak direlako (hori bai, ia guztiak gizon ahotsean, nola ez ba!).

Azken kritikak

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak