susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Egun bat Bobby Sandsen infernuan | Besteren begietan »

Bala hutsak / Castillo Suarez / Elkar, 2006

Azal-gordean Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2006-09-15

Izenburutik nahiago dut, aukeran, adjektiboa izena baino, nahiago hutsa bala baino, nahiago hustasuna balatasuna baino. Bala hitzak, izan ere, metafora gisa har badaiteke ere, gurean metaforikoa ez den indarra du. “Ohiko erabakiak ez dira erabaki / bala hutsen gisakoak dira / bihotz txikiak bakarrik geldiaraz ditzakeelako”. Balaren zauria bihotzean, erabaki ohikoen zauria bihotzean, hara hor metaforaren indarra. Zauriz zauri, geografia ezaguna; bihotzetik bihotzera, mundu bat. Baina gero eta metafora gutxiago erabiltzen da euskal literaturan, irudimena ere lautzen ari zaigun seinale.

Liburu honetatik gustagarriak egin zaizkit poemen hasierako hitzak: “Testuen bazterretan egoten naiz / gereziak jaten”, “Egunen batean, bortizki polita izanen naiz”, “Idatz ezazu nitaz / eta nik ahaztuko zaitut ondotik”, “Utzi ninduzun eguneko afaria / izoztuta daukat”, “Emadazu musutxo bat prentsaurrekoa ematen ari zarela”, “Poema batek mingarria dena / eder bihurtzen du”. Eta gehiago.

Poemaren lehen hitzak inspirazioak esaten omen ditu, eta poetaren lana omen inspirazioak emandakoari bukaera ona bilaztea. Baina nik uste poemaren lehen hitzak direla benetakoak, gainerakoetan poema galdu egiten da, narrazioaren labirintuan batzuetan, sentimenduen ibaian besteetan. Lehen hitzak erabakigarriak izaten dira, funtsekoak, poemaren muina baitira. Bestalde, egia da poema batek mingarria dena eder bihurtzen duela, mingarria dena sendatzen baitu, idatziagatik soilik, askotan. Poema batek itsusi dena ere eder bihurtzen du, edo horretan saiatzen da. Poema hauetan zauri handiak daude agerian, eta zauri sakonak gordean. Agerikoak bainoago sakonak direnak zaizkigu kezkagarriagoak. “Bala hutsek ez dute bazterreko kalterik sorrarazten; / ez dute minik egiten, / pitzadura laburrak baizik.” Ageriko zauriak dira bala hutsek eragindakoak. Pentsatzekoa da badirela bestelako balak (metafora erabiliz) eta badirela bestelako zauriak, eta bestelako minak, agerian ez daudenak, gordean dirautenak, noiz azalduko, noiz poema batek eder bilakatuko.