susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Poetaren liburuak | Agurearenak »

Dioramak / Patxi Iturregi / Elkar, 2006

Begirada batera Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2006-06-16

Zerbait gertatzen ari da euskal idazleen artean, zerikusirik ez duena norberak idazten duenarekin, baizik eta norberaren obra besteek jasotzen duten moduarekin. Horraino iritsiak gara; inoiz baino idazle gehiago dago, inoiz baino idazle hobeak, inoiz baino irakurle gehiago eta hobeak. Eta hala ere oso idazle gutxi bizi da pozik. Honek gogoetara bultzatu behar gintuzke, umiltasunez, noski, edo ironiaz, alferrikakoa baita bestela.

Literaturari buruzko ironia apur bat sumatu dut Patxi Iturriagaren ipuin, istorio, narrazio edo direnak diren hauetan. “Irakurtzeko grina”, “Zure lurralde literarioan”, “Jainkoa eta bere sorkariak”, “Ez leporatu errua inori” eta batez ere “Fikzioaren mendeko” dira horren adibide garbiak. Ironia, ipuin hauetan, irribarre mingots bihurtzen da, ez barre zabal, lasai eta pozgarri. Seguru asko ipuinen helburua ez delako inor alaitzea. Beste idazleei buruz idazten duten idazleek markatutako kartekin jokatzen dutela iruditzen zait. Edo miresmena adierazten dute, faltsua dena ia beti, edo mespretxua, egiazkoa dena ia beti. Oso gutxitan ikusi dut iritzi libre, sano eta norberaren banitateak mugatuta ez dena. Bai, beste belaunaldikoak ez ezik, beste mendekoak ere badirenean aipatutako idazleak. Iturriagak aukeratutako ironia bide egokia da, ez dakit irakurleari pentsarazteko, baina bai distantziari eusteko, eta distantzia gordetzen denean, dena bestelakoturik ikusten da, bai literatura eta bai bizitza.

Ipuin, istorio, narrazio edo direnak diren hauek laburrak dira guztiz. Batzuk besteak baino laburragoak, noski. Ipuin labur batek biluzik ageri den gizon edo emakume baten antza du. Berehalako eragina du, une batekoa; izan ere, biluztasuna luzatzen denean, errepikakor bilakatzen da, eta galdu egiten dira lehen begiradan jasotako sentipenak. Hori onenean, biluztasuna atsegina denean. Begiradak erabakitzen du, dena dela, biluztasunaren atsegina edo atsegin eza, ipuin laburraren edertasuna edo edertasun eza erabakitzen duen bezala. “Txikitako oroitzapena”, esaterako, oso polita da, oso samurra, begirada batera bederen.