« Poetaren liburuak | Agurearenak »
Dioramak / Patxi Iturregi / Elkar, 2006
Begirada batera Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2006-06-16
Zerbait gertatzen ari da euskal idazleen artean, zerikusirik ez duena norberak idazten duenarekin, baizik eta norberaren obra besteek jasotzen duten moduarekin. Horraino iritsiak gara; inoiz baino idazle gehiago dago, inoiz baino idazle hobeak, inoiz baino irakurle gehiago eta hobeak. Eta hala ere oso idazle gutxi bizi da pozik. Honek gogoetara bultzatu behar gintuzke, umiltasunez, noski, edo ironiaz, alferrikakoa baita bestela.
Literaturari buruzko ironia apur bat sumatu dut Patxi Iturriagaren ipuin, istorio, narrazio edo direnak diren hauetan. “Irakurtzeko grina”, “Zure lurralde literarioan”, “Jainkoa eta bere sorkariak”, “Ez leporatu errua inori” eta batez ere “Fikzioaren mendeko” dira horren adibide garbiak. Ironia, ipuin hauetan, irribarre mingots bihurtzen da, ez barre zabal, lasai eta pozgarri. Seguru asko ipuinen helburua ez delako inor alaitzea. Beste idazleei buruz idazten duten idazleek markatutako kartekin jokatzen dutela iruditzen zait. Edo miresmena adierazten dute, faltsua dena ia beti, edo mespretxua, egiazkoa dena ia beti. Oso gutxitan ikusi dut iritzi libre, sano eta norberaren banitateak mugatuta ez dena. Bai, beste belaunaldikoak ez ezik, beste mendekoak ere badirenean aipatutako idazleak. Iturriagak aukeratutako ironia bide egokia da, ez dakit irakurleari pentsarazteko, baina bai distantziari eusteko, eta distantzia gordetzen denean, dena bestelakoturik ikusten da, bai literatura eta bai bizitza.
Ipuin, istorio, narrazio edo direnak diren hauek laburrak dira guztiz. Batzuk besteak baino laburragoak, noski. Ipuin labur batek biluzik ageri den gizon edo emakume baten antza du. Berehalako eragina du, une batekoa; izan ere, biluztasuna luzatzen denean, errepikakor bilakatzen da, eta galdu egiten dira lehen begiradan jasotako sentipenak. Hori onenean, biluztasuna atsegina denean. Begiradak erabakitzen du, dena dela, biluztasunaren atsegina edo atsegin eza, ipuin laburraren edertasuna edo edertasun eza erabakitzen duen bezala. “Txikitako oroitzapena”, esaterako, oso polita da, oso samurra, begirada batera bederen.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez