susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Irakurraldien konpasak eta akordeak | 32 poema »

Lasto sua / Aingeru Epaltza / Alberdania, 2005

Lasto umela Jon Kortazar / El País, 2006-05-22

Poz handiz hartu nuen eskuen artean Aingeru Epaltzaren Lasto sua ipuin bilduma. Aspaldidanik miretsi dudan idazlea da, hizkuntzaren erabileran, lanetan agertzen duen munduaren agerpenean, estilo sotilean, ironiaz betea isiltasunez betea…

Gorabehera handiko lana eman duela irizten diot ordea. Handik eta hemendik pilaturiko lanak agertzen ditu oraingoan. Eta “gatazkaren” inguruko ipuin bik ematen diote hasiera eta amaiera liburuari. Lehenak, ustez laneko ipuinik borobilenak, “Atertzean” sotil hori, 1989. urtean argitaratu zuen ipuin liburutik erretiroa hartua, eta orain azal berri eta argituz emana, ez du lotura handiegirik ondorengoekin. Argibidea da konturatzea Jokin Muñozen Bizia lo laneko azken ipuinak ere etorkizuna kontuan hartzen duela, eta han ere gerra galdutzat jotzen dela gerra ez den hori.

Irakurleak beharko luke ezer baino lehen “Hondar ohar” bukaerako idazkia irakurri, eta hondarrekoa “Aitzin solas” irakurri, liburuaren nondik norakoak oso garbi azaltzen direlako bertan.

Eta jakingo du horrela, lehendik barreiaturik ziren ipuinak argitaratu dituela idazleak, eta ez dut nik esango konpromisozko liburua irten denik. Batez ere hizkeraren erabileran maisu delako Epaltza. Ez du inoiz bide erraza hartu, esaldiaren bihurrikerian agertuko ditu bere moldea eta bidea. Inoiz zorrotz asmatzen du hizkera berria hizkera jolasean. Sortzailea dugu zalantzarik gabe eremu horretan.

Begien aurrean ditugu neurri berean, edo bere bizitzarekin edo bere ardura nagusiekin loturik agertzen dituen ipuinak. Baina, umorea, ezpainetan horma bihurtzen den eremuetan zerbaitek ihes egiten diola uste dut.

Hiru lan batasun haria izan arren ere (administrazioa, desberdin pentsatzen dutenen elkar bizitza eragitea, omenaldiak), “Trek” ipuina nabarmenduko nuke. Eta ez pertsonaiak amaraun sare horretan kokaturik agertzen direlako, paradoxarekin jolasten duelako baino. Buruak asmatu eta eragin duena, bat-batean jausiko da hankaz gora, hain zuzen ere planifikatua zegoena. Baina hor ere ez da sakonean usmatzen, azaleko zerbaitek aginduko balu bezala. Hizkuntzaren jokoak, agian.