susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Kontakizun sinbolikoa | Komedia arina »

Hamaika ipuin / Juan Martin Elexpuru / Elkarlanean, 2000

Hamaika justu Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2001-01-20

Hamaika esatea asko esatea da euskaraz, infinitua esatea ez bada ere, hurbileko zerbait gutxienez bai. Halakoxeak gara euskaldunok, eskuetako hamar hatzez neurtzerik ez duguna hamaikagarrenaz neurtu nahi: itsaso osoa kuskuilu batera biltzeko guraria bezala. Neurrigabeok, neurriari neurriak hartzen jaioak.

Oraingoan hala ere, hamaikak hamaika esan nahi du, hamar gehi bat, onze alegia, gure zaharrek, zerbait azpimarratu nahi zutenean, edo entzuleen aurrean dotoretxo geratzeko irrikitan zeudenean, esaten zuten moduan. Neurrigabeak haiek ere, beren ezinean.

Hamaika ipuin bai Juan Martin Elexpuruk bildu dituenak, gai ezberdinekoak baiki, batzuk iraganean galtzen direneak; baina hala ere haien sustraiak oraindik gure orainean sendo daudenak. Esaterako, “Gerra-urte” eta “Buelta datorrenean” izenekoak, gerra zibilean hasitako historiak.

Bigarrenaren amaierak gerrarekin amaitu beharra adierazten du. Eta ez dago gaizki ipuina, doinu txikikoa baita, lirikoa. Iraganaren zama ere presente da beste ipuin hauetan “Lapur txabolak”, egituraz kazetal artikulua dirudiena eta “Onenaren prezioan”. Torturatua eta torturagilea elkarrekin topo egiten dute gorputzak lasaitasuna eta arimak askatasuna hartzeko prestaturik dauden nekazal-etxe horietako batean.

Bukaerak piska bat harrituta utzi nau, ez baita historiaren garapenak eskatzen duena, ideologikoa da neurri batean. Badira ironia handiko ipuinak: “Despedida”, “Ubu Mororngurenen lanegun bat”, “Entzun behar dizkit ederrak”, nire iritzian liburuko onena, “Arthur”, “Nokia bat behar dut”.

Bi gehiago erantsi ipuinoi eta hamaika justu.