« Izana izen gaiztoa | Gerenaren ibili herrenak »
Etorkizuna / Iban Zaldua / Alberdania, 2005
Denboraren beste aldeak Jon Kortazar / El País, 2005-12-11
Iban Zaldua badabil pixkanaka-pixkanaka euskal literaturaren alorrean bere lanaren kalitateari dagokion tokia hartzen. Ohikoa ez dena egin du oraingoan: hiru liburu ia batera argitaratu. Nobela bat gazteleraz, euskal literaturaz saioa eta orrialdeotara ekarri nahi genukeen ipuin bilduma: Etorkizuna, hamabost ipuin ia politiko.
Ipuingintza harrigarrian kokatzen badu ere bere burua, oso ongi daki etiketa hori zorrotza izan dela euskal idazleentzat eta maiz esan dela literatura harrigarria egitea errealismoa ez jasotzeko bide izan dela. Horregatik agian, ipuin ia politikoak dira bereak, errealitatean ongi errotuak.
Hamabost ipuinetan lehengo liburuetan emandakoaren adibide berriak eta agian sakonagoak ematen ditu azalera. Denborari buruzko liburu bat da, denbora gai hartzen duena, idazleak hainbeste maite duen zientzia fikzioari egindako omenaldia, izenburuak gaia nahiko iradokitzen ez duen “Konponbidea etxebizitzaren arazorako” ipuinean edo ironia latz batekin lan egiten duen “Etorkizuna” deitutakoan. Denbora bada harrigarritasunerako zubia, tolesdurarekin jolasten denean. Bada pertsonaiaren nahia iragana aldatzeko, oroimenean aldatu, eta hara berriz itzuliz eta dena beste era batera izango zitekeela asmatuz, hala nola “Kontuak ez du erremediorik” edo aipaturiko “Konponbidea etxebizitzaren arazorako”. Denbora sinbolo gisa eta pertsonen asmo nagusi gisa, “Etorkizuna” kontaketan gertatzen den legez, edo esaldi soil gisa besterik ez: “Maiatzaren lehena”.
Batasuna, ordea, ez dator soilik gaien aldetik. Itzalak liburutik hona batasunaren hariak indartu egin ditu egileak, liburuan zehar eta auto-erreferentziaren bidez narrazio bat osatzen duen historia baten bidez. Badira beste batasun hari zabalagoak, eta isilago geratzen direnak: pertsonaien adina, adibidez, edo bere egoera: ia guztiak banatzeko zorian edo banatuak daude. Krisialdian, bere bizitzako aro berezian hartu ditu Zalduak eta haien zalantzak eta ibilbideak kontatzen ditu. Batasun hariak badira ere, noski aurkitu dezakegula desberdintasunik ipuinotan. Oro har Iban Zalduaren ipuingintzaren zenbait ezaugarri nagusi aurkituko ditugu. adin helduago batean murgildurik, oroimenarekin lanean, baleude bezala.
Oro har, baina, nire ustez, eskuaren mekanika askotan nabari dela esango nuke. Eta ideietan zorrotza da ipuin gogoangarriak diren bilduma hau.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez