kritiken hemeroteka

8.524 kritika

« | »

Han goitik itsasoa ikusten da / Julen Gabiria / Elkar, 2004

Bidanitik Ponte a Emara bizikletan Edurne Lazkano Ibarbia / Luma berrien eleak, 2005-05

Julen Gabiriaren Han goitik itsasoa ikusten da nobelak Ponte a Ema herria aurkezten digu. Italian dago Ponte a Ema, Toskana eskualdean, eta bertan bizi dira Gino Bartali ziklista handia, Livia esne-partitzaile pinpirina, Signora Maria dotorea, Fray Ciccilo fraide iraultzailea, eta beste hainbat eta hainbat pertsonaia bitxi, goxo, arrunt itxurakoak.

Ez da eleberriaren eszenatoki bakarra, Euskal Herria eta Alpeak ere agertzen zaizkigu. Hiru tokiok Espainiako gerran erbesteratutako pertsonaia batek harilkatzen ditu, Roman Alberdi gazteak. Gerra aurretik Euskal Herrian bizi zen mutikoa, eta bertan ikusi zuen lehenengoz Gino Bartali txirrindularia, Bidanian zehazki. Alpeetan egiten du topo hurrena ziklistarekin, Tourrean. Eta handik urte batzuetara Ponte a Emara joango da, Ginoren bila. Herrian, Romanino izenez kasik herritar bihurtuta, herritarren bitxikeriak ezagutzen hasten da, eta Ginorekin topo egiten du berriro. Hark bera ez dela inoren heroi esaten dio, eta historiako protagonista handiak herritar xeheak direla, eta ez bera.

Horixe egin du Julen Gabiriak Han goitik itsasoa ikusten da nobelan, herri xehe bateko bizimodua, herritarrak, protagonista bihurtu, beren eguneroko joan-etorrian. Zatika-zatika egiten du aurrera, eszenaz eszena, denboran eta espazioan salto eginez.

Bi zati bereiz daitezke liburuan. Lehenengo zatian agian pixka bat nahastuta ibiliko da irakurlea, eszena batzuetatik besteetara jauzika. Bigarren zatian, Ponte a Eman jada, eszena horiek herriak berak batzen ditu eta herriaren irudia osatzen joango da irakurlea. Herri bat matxinatzen, iraultza egiten erakusten digu Julen Gabiriak, baina iraultza xehea da, txikia, pertsonala, bakoitzaren egitekoari indarra ematen diona.

Diogunez, kontakizuna hari narratibo bati tira eginez garatzen da, piezaz pieza, puzzle batean bezala. Laster hasiko da irakurlea piezak ahokatzen hala ere, pertsonaiak eta tokiak ezagutzen hasi orduko bakoitzari bere tokia ematen. Hasieran puzzle nahasi dirudienak berehala hartzen du egitura.

Txirrindulari-kontuak gustuko dituenak gogoz irakurriko duen liburua da. Badu, gainera, zinemaren ukitu nabarmen bat ere, film batean bezalatsu, eszenaz eszena herri bateko giro eta bizimodu gozo eta hurbila ikustarazten baitigu. Hala ere, liburuaz gozatzeko ez dago ez txirrindulari-kontuen zale izan beharrik, ezta zinemazale sutsua izan beharrik ere. Kontaera moduak berehala harrapatzen du irakurlea. Atalez atal, pertsonaia eta historia asko ezagutzeko aukera ematen zaio, eta liburua amaitzerako Ponte a Eman oporraldi luze bat igaro balu bezala sentituko da.

Azken kritikak

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak