kritiken hemeroteka

8.157 kritika

« | »

Haurgintza minetan / Mikel Zarate / Labayru, 2004

Narratiba alegorikoa Alvaro Rabelli / El País, 2004-11-21

Hogeita bost urte joan dira Mikel Zarate abade, idazle eta irakasle lezamarra zendu zela. Hori dela eta, Labayru Ikastegiak hark idatzitako bi liburu berrargitaratu ditu: Ipuin antzeko alegi mingotsak ipuin bilduma eta Haurgintza Minetan eleberria. Biek ala biek, Zaraterena ere den Utopiaren fantasiaz (1979) ipuin bildumarekin batera, osotzen dute Lezamako idazlearen estetika alegorikoa. Ipuin antzeko alegi mingotsak-en argitalpen berria argitalpen didaktikoa da, eskola helburu duena, ez horregatik balio eskasekoa baina.

70eko hamarkadan narratiba esperimentalaren eta sozialaren artean beste ildo bat zabaldu zen, narratiba alegorikoarena hain zuzen. Alegoria eta sinboloen bidez sasoi hartako euskal gizartearen egoera islatu nahi zen, horrela ekidin zitekeen sasoi hartako zentsura. Haurgintza minetan (Etor, 1973) eleberria ahalegin horretan ikusi behar dugu. Garai hartan euskal gizarteak bizi zuen politika, kultura eta hizkuntzaren alorretako aldaketa eta krisi egoerak batzen ditu, beti ere Zarateren kezken ikusmiratik. Euskara batuaren lehenengo urteak ziren eta diktaduraren azken hatsak uzten zuen aurreikusten mundu berria, artean jaio gabea, Zarateren irudimenean eta herri eta euskararekiko ardura sukartsuetan.

Hitzen esangura sinbolikoaren gibelean errealitatea ostentzen da. Horrela bada, Haurgintza minetan benetako hitz zaparrada suertatzen da. Hitz zaparrada Zarateren ahozko euskara aberatsaren urmaelean. Ahuluneak aipatzekotan, eleberriaren beraren egitura eta amaiera aipatu beharko genituzke. Egitura gaitz eta nahasgarria egiten da testuan hainbeste elementu txertatzean. Izan ere, Zarateren literaturan ohikoa zen legez, testuan olerkiak, ipuinak, kantak eta esaerak nahasten dira. Zaratek darabilen hizkera jator eta aberatsaren erakusgarri, baina esan bezala, horrexek berorrek testua nahasgarri egiten du. Amaieran ere ez da betetzen espero den baikortasuna, amaiera zabalik geratzen da, eta Euskal Herriarentzat espero den etorkizun itxaropentsua geroko geroaren baitan lotzen da, lauso.

Edozein modutan ere, 70eko narratiba alegorikoaren adibide ederra da, nahikoa Zarateren literaturan argitalpen berri honi esker atzera ere murgiltzeko.

Azken kritikak

Kangaroo
Martin Etxeberria

Maddi Galdos Areta

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Irati Majuelo

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Asier Urkiza

Erresistentziarako gorputzak: bollerak
Eva Perez-Pons

Nagore Fernandez

Zeozer gaizki doa
Beatriz Chivite

Hasier Rekondo

Kangaroo
Martin Etxeberria

Jon Martin-Etxebeste

Humanitatearen une gorenak
Aritz Galarraga

Mikel Asurmendi

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Irati Majuelo

Barbaroak eta zibilizatuak
Ibai Atutxa

Amaia Alvarez Uria

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Martin-Etxebeste

Argialdiak
Miriam Luki

Asier Urkiza

Alexander Wolfen mamua
Gaito Gazdanov

Nagore Fernandez

Nire bizitza ni barik
Oskar Gaztelu Bilbao

Mikel Asurmendi

Alaska
Castillo Suarez

Ibon Egaña

Artxiboa

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

2022(e)ko iraila

2022(e)ko uztaila

2022(e)ko ekaina

Hedabideak