« Denboraren eltzean | Mendekuen bilduma »
Fitola balba, karpuki tui / Jon Gerediaga / Pamiela, 2004
Hizkuntza berria Jon Kortazar / El País, 2004-10-24
Dante bere bizitzaren erdi aldean baso ilun eta ezezagun baten erdian aurkitu zen. Jon Gerediagak bere burua giro arrotza baten erdian aurkitzen du, mundu ezezagun eta desberdin baten erdian, eta han, mundua azaltzen ez duen hizkuntza baten jabe delarik, txori batzuk hitz egin diote, eta berak erantzun: “Fitola balba, karpuki tui / erantzun nien bapatean / sekula santan esan ditudan / hitz poetikoenak asmatuz”. Edo bestela esateko: “Nire poemak / ez zena esanez / zenaz mintzatzen ziren / alferrik, baina”…
Hitz arrotzek sortzen dute bada, poesiaren indarra. Eta dena esaten jarraitu behar da. Jon Gerediagaren Fitola balba, karpuki tui liburua, agian, horixe da: hizkuntza poetikoa sortzea arrotz dugun mundu bat azaltzeko. Zeren: “Poesiaren hitz elbarrituak / aski ez direnean mundua izendatzeko”, jarraitu behar da mundua izendatzen. Adibidez, heriotzak sortzen duen mundu ulertezina. Heriotzaren gaiak toki berezia baitu testuaren barnean.
Musikaren eusgarri diren diskoen eredua erabiliz, Side One eta Side Two ataletan banandu du bere lana, Off the record gehigarria eskaintzen duelarik bukatzeko.
Poema bilduma dugu hau, ez da beraz, liburuaren osotasuna zaintzen —erregistro oso desberdineko poemak aurkitzen dira bilduma mardul honetan—, baina horrek ez du esan nahi ez dagoela batasunik, ezta ere hari nagusi batzuk behin eta berriro agertzen ez zaizkigunik.
Erreferentzia berriak dakartza Gerediagak. Musikak osatzen du haren ataletako bat: musika munduak ematen dio zeharbidez zer adierazi, eta beste alde batetik, kultura berri bateko oihartzunak daude testuan. Bide luzea du poetak, eta kontrastea maite du, Manifestua eta Poetika poemek ongi adierazten dute, nik uste, bere joera poetiko eta ironikoa, gizartearen ironia latza bete arte hirugarren zatian, euskal herriko zenbait mito birrinduz.
Lehen aldean, baina, poetak oso testu desberdinak agertzen ditu: Heriotza, bakartasuna, mundu baten galera. Bigarren aldean, surrealismoa hedatu egiten da, tonu poetikoa bideratu, iparraldean sentitzen den arrotz izaera areagotu… Neverland lurraldearen izpiritua indartu… Hirugarren zatiak, ordea, ironiari ematen dio tokia, Jainkoak harrapatzeko tranpak hutsik dirauen artean…
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez