« Denboraren eltzean | Mendekuen bilduma »
Fitola balba, karpuki tui / Jon Gerediaga / Pamiela, 2004
Hizkuntza berria Jon Kortazar / El País, 2004-10-24
Dante bere bizitzaren erdi aldean baso ilun eta ezezagun baten erdian aurkitu zen. Jon Gerediagak bere burua giro arrotza baten erdian aurkitzen du, mundu ezezagun eta desberdin baten erdian, eta han, mundua azaltzen ez duen hizkuntza baten jabe delarik, txori batzuk hitz egin diote, eta berak erantzun: “Fitola balba, karpuki tui / erantzun nien bapatean / sekula santan esan ditudan / hitz poetikoenak asmatuz”. Edo bestela esateko: “Nire poemak / ez zena esanez / zenaz mintzatzen ziren / alferrik, baina”…
Hitz arrotzek sortzen dute bada, poesiaren indarra. Eta dena esaten jarraitu behar da. Jon Gerediagaren Fitola balba, karpuki tui liburua, agian, horixe da: hizkuntza poetikoa sortzea arrotz dugun mundu bat azaltzeko. Zeren: “Poesiaren hitz elbarrituak / aski ez direnean mundua izendatzeko”, jarraitu behar da mundua izendatzen. Adibidez, heriotzak sortzen duen mundu ulertezina. Heriotzaren gaiak toki berezia baitu testuaren barnean.
Musikaren eusgarri diren diskoen eredua erabiliz, Side One eta Side Two ataletan banandu du bere lana, Off the record gehigarria eskaintzen duelarik bukatzeko.
Poema bilduma dugu hau, ez da beraz, liburuaren osotasuna zaintzen —erregistro oso desberdineko poemak aurkitzen dira bilduma mardul honetan—, baina horrek ez du esan nahi ez dagoela batasunik, ezta ere hari nagusi batzuk behin eta berriro agertzen ez zaizkigunik.
Erreferentzia berriak dakartza Gerediagak. Musikak osatzen du haren ataletako bat: musika munduak ematen dio zeharbidez zer adierazi, eta beste alde batetik, kultura berri bateko oihartzunak daude testuan. Bide luzea du poetak, eta kontrastea maite du, Manifestua eta Poetika poemek ongi adierazten dute, nik uste, bere joera poetiko eta ironikoa, gizartearen ironia latza bete arte hirugarren zatian, euskal herriko zenbait mito birrinduz.
Lehen aldean, baina, poetak oso testu desberdinak agertzen ditu: Heriotza, bakartasuna, mundu baten galera. Bigarren aldean, surrealismoa hedatu egiten da, tonu poetikoa bideratu, iparraldean sentitzen den arrotz izaera areagotu… Neverland lurraldearen izpiritua indartu… Hirugarren zatiak, ordea, ironiari ematen dio tokia, Jainkoak harrapatzeko tranpak hutsik dirauen artean…
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi
Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez
Jon Jimenez
Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi
Asier Urkiza
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
Nagore Fernandez
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Aiora Sampedro
Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Jon Jimenez
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Asier Urkiza
Girgileria
Juana Dolores
Nagore Fernandez
Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin
Aritz Galarraga
Teatro-lanak
Rosvita
Amaia Alvarez Uria