« Iraultza arrena da | Identidadearen bila »
Mugaldekoak / Edu Zelaieta / Susa, 2004
Muga-mugan Igor Estankona / Deia, 2004-07-20
Bere buruari inposatutako gaiaren muga-mugan, batzutan marratik hurbilago eta beste batzuetan zentzu zabalagoen bila, Edu Zelaietak gogoeta poetiko oso betea egin du mugen inguruan Joseba Jaka Bekaren laguntzaz atondutako “Mugaldekoak” honetan. Alderdi bateko zein besteko ezaugarriak biltzen dituen trazo lodia da muga poema hauetan, beti mugimenduan dagoen zedarri bat, desagertu eta gero ere bere hustasunaren bitartez aldarrikatzen duena behinola bertan izan zela eta pertsonen bihotzetan iraungo duela. “Lehengo mugaren marra gaindiezina zen tokian / orain aduana zaharra bakarrik gelditu da: / hutsik barenetik, pintadaz beteta kanpotik”.
Mila istorioren iturburu den arimako eremuari buruz ari zaigu gasteiztarra, dela Euskal Herria banatzen duena, dela bizitzak maiz markatzen digun muga lausoa, edo poetaren eskumuturra estutzen duena. Poemarioaren atalak gainditzen dituen malenkonia batek bustitzen ditu gainera ikuspuntu guzti horiek. Baina zer dira atalak, ze zentzu dauka banaketa formalak, lehenago esan badugu muga ez dela marra zehatz bat, ezpada lerro berde erraldoi bat?
Bihozkada nagusi horren inguruan garatu arren, balantzek eta ñabardurek ematen diote “Mugaldekoak” honi halako aberastasun isil bat, emozioen eta egitateen artekoa, objektibotasunaren eta sentsibilitatearen artekoa. Ulertezina den sentimentu bat sorrarazten du, izan ere, mugak. Begiratzen diozu eta ez da ezer, baina baldintzatu egiten zaitu. Gizakia eta bere kreazioa elkarrizketan jartzen dituela esan gura dugu: muga, azken batean, guk harekin egiten duguna da, desberdina kontrabandistarentzat eta jagolearentzat.
Itsutu barik, berdatu barik, barneratu egingo zaitu edu Zelaietak bere poema lasaietan, zuk ere berak esan nahi dizuna barneratu ahala. Hainbestetan poetek aldarri edo oihumin bihurtu dituztenak —amodioa, banaketa, inmigrazioa, nik zer dakit— kantu xamur bihurtuta opatzen dizkigu idazleak.
“Mugaldekoa” deritzon azken orrialdeetako narrazioa bera ere poesia hutsa da, liburuan dena hartzen duen gogoeta nagusiaren zerbitzura ipinia. Hitz horiekin lehenengo poemara itzultzen da gainera, mugalariaren memoriara, iheslariaren amesgaiztora edo amorantearen ezintasunera muga behin eta berriz itzultzen den modu berean, ustez desagertuta egon arren.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez