susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Etxean da | Atxaga, Nobel sarirako »

Eta harkadian ni / Anjel Erro / Elkar, 2002

Musen eskolako euskal oskola Aingeru Epaltza / Nabarra, 2004-02

“Zertan saiatzen zara, Anacronio, / Kalimako alexandriarraren gisako/ epigrama helenikoak idatziz? / Apika zeure iturburua izaten?”. Horra Anjel Erroren Eta harkadian ni bere lehen liburuko poemetariko bat. Hona bertze bat: “Ustez latin ovidiarrez, izatez latin kaskarrez/ zenbait bertso paratu duzu, Antonio, / non vasconum hizkuntza barbaroz / poema latindarrak egiteagatik degidazun trufa. / Nik zure eztenari erantzun / konplitua ematen diot, / zuk erantzun ezinen duzun honen bidez”.

Burlatan ez dakit termarik dagoen, Errok bertze epigrama batean dioskunez, baina hala balitz bezala ari zaigu bere opera priman. Oro errana dela badaki, baina ez berak. Eta duela mende anitz erran zitzaigun hori bera berritzera abiatu zaigu, Marzialen, Virgilioren eta Horazioren bidetik.

Ez beza, hala ere, inork pentsa burlatarraren proposamena antzinateko poesiaren errekreazio hutsean gelditzen denik. Gure hizkuntzan txundigarri gertatzen ahal den giro eta iruditeria greko-erromatarraren estalkia poeta sendo baten ahotsa entzunarazteko bozgorailua da oroz gain. Poeta sendoa, eta hemengoa.

Errok izenburuan berean erakusten dizkigu bere armak: haiek —arestiko idazleak— Arcadian ziren, hots, zoriontasunaren eta lasaitasunaren lurrean, poesia klasiko nahiz Berpizkunde garaikoaren ariora; idazlea, berriz, harkadian, erran nahi baita harritzan. Bada euskal poesiagintzan harriak duen sinbologiaz idatzi duenik. Anjel Erro erro berari atxiki zaio. Hemendik idazten baitu, Euskal Harritik. Axularren, Etxeberri Sarakoaren, Arestiren, Atxagaren —”hautsi da anafora”—, Sarrionandiaren oihartzunak, Kirmen Uriberen eta Castillo Suarezen aipuak, bertzeak bertze, hor daude ohargarri. Kate horretan katemailatzat du bere burua; “musen eskolako euskal oskola” erraten dio bere buruari hondar hiru eglogetariko batean.

Baina hemengoa izanagatik/izateagatik, nonahikoa ere bai. Kanpoan ere bai baititu bertzelako bidai-lagunak, eta ez nolanahikoak. Kafka, Cervantes, Rosalia, Borges edo Hezra Pound ez dira inoiz makulu txarrak poesiaren bideak urratzeko.

Izan ere, ezinbertzean, literatura bera da —poetaren ofizioa, afizioa eta malefizioa—, Errok jorratzen dituen gaietan errepikatuenetariko bat. Gupida handirik gabe ari da bere buruaz, hemen zirika eta han zehaka. Eta gupida handirik gabe, halaber, amodioaz, adiskidetasunaz —gai klasikoetan klasikoena—, biziaz eta heriotzaz. Irakurlearen ezustea edo, gutienez ere, azken puntuko kolpearen bidez, irribarre konplizearen bilatze etengabean. Zaharrak berritzen, berriak bertze norbaitek zahartuko dituelakoan.