kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Eta harkadian ni / Anjel Erro / Elkar, 2002

Musen eskolako euskal oskola Aingeru Epaltza / Nabarra, 2004-02

“Zertan saiatzen zara, Anacronio, / Kalimako alexandriarraren gisako/ epigrama helenikoak idatziz? / Apika zeure iturburua izaten?”. Horra Anjel Erroren Eta harkadian ni bere lehen liburuko poemetariko bat. Hona bertze bat: “Ustez latin ovidiarrez, izatez latin kaskarrez/ zenbait bertso paratu duzu, Antonio, / non vasconum hizkuntza barbaroz / poema latindarrak egiteagatik degidazun trufa. / Nik zure eztenari erantzun / konplitua ematen diot, / zuk erantzun ezinen duzun honen bidez”.

Burlatan ez dakit termarik dagoen, Errok bertze epigrama batean dioskunez, baina hala balitz bezala ari zaigu bere opera priman. Oro errana dela badaki, baina ez berak. Eta duela mende anitz erran zitzaigun hori bera berritzera abiatu zaigu, Marzialen, Virgilioren eta Horazioren bidetik.

Ez beza, hala ere, inork pentsa burlatarraren proposamena antzinateko poesiaren errekreazio hutsean gelditzen denik. Gure hizkuntzan txundigarri gertatzen ahal den giro eta iruditeria greko-erromatarraren estalkia poeta sendo baten ahotsa entzunarazteko bozgorailua da oroz gain. Poeta sendoa, eta hemengoa.

Errok izenburuan berean erakusten dizkigu bere armak: haiek —arestiko idazleak— Arcadian ziren, hots, zoriontasunaren eta lasaitasunaren lurrean, poesia klasiko nahiz Berpizkunde garaikoaren ariora; idazlea, berriz, harkadian, erran nahi baita harritzan. Bada euskal poesiagintzan harriak duen sinbologiaz idatzi duenik. Anjel Erro erro berari atxiki zaio. Hemendik idazten baitu, Euskal Harritik. Axularren, Etxeberri Sarakoaren, Arestiren, Atxagaren —“hautsi da anafora”—, Sarrionandiaren oihartzunak, Kirmen Uriberen eta Castillo Suarezen aipuak, bertzeak bertze, hor daude ohargarri. Kate horretan katemailatzat du bere burua; “musen eskolako euskal oskola” erraten dio bere buruari hondar hiru eglogetariko batean.

Baina hemengoa izanagatik/izateagatik, nonahikoa ere bai. Kanpoan ere bai baititu bertzelako bidai-lagunak, eta ez nolanahikoak. Kafka, Cervantes, Rosalia, Borges edo Hezra Pound ez dira inoiz makulu txarrak poesiaren bideak urratzeko.

Izan ere, ezinbertzean, literatura bera da —poetaren ofizioa, afizioa eta malefizioa—, Errok jorratzen dituen gaietan errepikatuenetariko bat. Gupida handirik gabe ari da bere buruaz, hemen zirika eta han zehaka. Eta gupida handirik gabe, halaber, amodioaz, adiskidetasunaz —gai klasikoetan klasikoena—, biziaz eta heriotzaz. Irakurlearen ezustea edo, gutienez ere, azken puntuko kolpearen bidez, irribarre konplizearen bilatze etengabean. Zaharrak berritzen, berriak bertze norbaitek zahartuko dituelakoan.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak