kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Laranja mekanikoa / Anthony Burgess (Ion Olano Carlos) / Meettok, 2018

Bortizkeriaren inguruan Javier Rojo / El Correo, 2019-03-30

Anthony Burgess-ek 60ko hamarkadan argitaratutako “Laranja mekanikoa” (“A Clockwork Orange”) agertu da euskaratuta, eta aitortu behar dut jakin-minez irakurri dudala. Jakin-minaren arrazoia hirukoitza izan da. Lehenengo eta behin, ikusi nahi nuen itzultzailea nola moldatzen zen jatorrizko bertsioan ageri zen hizkera berezi hura (idazleak “nadsat” izena eman ziona) euskaraz emateko. Eta alde horretatik begiratuta, itzultzailea, Ion Olano Carlos alegia, bikain aritu dela esan behar da. Egia da hasieran zaila suertatu daitekeela, baina pazientzia eta ahalegin pixka batekin (eta nobelaren ondoren agertzen den hiztegia lagun), oztopoa dirudiena atsegin estetikoaren iturri ere bihur daiteke aurrera jo ahala. Bestalde, itzultzaileak oharrak ere gaineratu ditu amaieran, baina kasu batzuetan ez zait oso argi geratu zein izan den ohar horiek jartzeko irizpide nagusia. Tira, edonola ere, informazio bitxia eskaintzen da haietan. Jakin-mina izateko bigarren arrazoia izan da egiaztatzea ea idazlan honek bere garaian utzi zidan inpresioa mantentzen zen ala ez. Eta honetan pixka bat dezepzionatuta geratu naiz: oroitzapenean gordetzen nuen irudi hura (liburu apurtzailea, kritikoa, “modernoa” eta abar) ez da halako moduan berritu.

Gaur eguneko begiekin irakurrita, tesi nobela iruditu zait hemen kontatzen dena. Indarkeria eta honen aurka egiteko bideak; etikaren papera, gizakiak ongiaren eta gaizkiaren artean erabaki ezin duenean…: argumentua bideratzen duten hariak idazleak planteatu nahi dituen ideion menpean daude oso, eta gertakari zehatzak batzuetan behartuegi dirudite. Hori nabarmena geratzen da nobelaren amaieran, azken kapitulu harrigarri eta neurri batean absurdo horrekin.

Eta hirugarrenez, Kubrick-ek egindako filma dago, jakina, oso pop atera zitzaiona. Tesi nobelei askotan darien planteamendu arranditsuegia kentzen bazaio liburuari, edo horri kasurik egiten ez bazaio, irakurlea diskurtsoan besterik gabe murgiltzen bada alegia, irakurketa dibertigarria izan daiteke, liburuak umore beltza ere ez baitu falta. Eta gainera, euskal bertsio honek Harkaitz Canoren epilogo bat ere badakar, eta hori beti da interesgarri.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak