« Emakume izateagatik | Boterearen ajeak »
Laranja mekanikoa / Anthony Burgess (Ion Olano Carlos) / Meettok, 2018
Bortizkeriaren inguruan Javier Rojo / El Correo, 2019-03-30
Anthony Burgess-ek 60ko hamarkadan argitaratutako “Laranja mekanikoa” (“A Clockwork Orange”) agertu da euskaratuta, eta aitortu behar dut jakin-minez irakurri dudala. Jakin-minaren arrazoia hirukoitza izan da. Lehenengo eta behin, ikusi nahi nuen itzultzailea nola moldatzen zen jatorrizko bertsioan ageri zen hizkera berezi hura (idazleak “nadsat” izena eman ziona) euskaraz emateko. Eta alde horretatik begiratuta, itzultzailea, Ion Olano Carlos alegia, bikain aritu dela esan behar da. Egia da hasieran zaila suertatu daitekeela, baina pazientzia eta ahalegin pixka batekin (eta nobelaren ondoren agertzen den hiztegia lagun), oztopoa dirudiena atsegin estetikoaren iturri ere bihur daiteke aurrera jo ahala. Bestalde, itzultzaileak oharrak ere gaineratu ditu amaieran, baina kasu batzuetan ez zait oso argi geratu zein izan den ohar horiek jartzeko irizpide nagusia. Tira, edonola ere, informazio bitxia eskaintzen da haietan. Jakin-mina izateko bigarren arrazoia izan da egiaztatzea ea idazlan honek bere garaian utzi zidan inpresioa mantentzen zen ala ez. Eta honetan pixka bat dezepzionatuta geratu naiz: oroitzapenean gordetzen nuen irudi hura (liburu apurtzailea, kritikoa, “modernoa” eta abar) ez da halako moduan berritu.
Gaur eguneko begiekin irakurrita, tesi nobela iruditu zait hemen kontatzen dena. Indarkeria eta honen aurka egiteko bideak; etikaren papera, gizakiak ongiaren eta gaizkiaren artean erabaki ezin duenean…: argumentua bideratzen duten hariak idazleak planteatu nahi dituen ideion menpean daude oso, eta gertakari zehatzak batzuetan behartuegi dirudite. Hori nabarmena geratzen da nobelaren amaieran, azken kapitulu harrigarri eta neurri batean absurdo horrekin.
Eta hirugarrenez, Kubrick-ek egindako filma dago, jakina, oso pop atera zitzaiona. Tesi nobelei askotan darien planteamendu arranditsuegia kentzen bazaio liburuari, edo horri kasurik egiten ez bazaio, irakurlea diskurtsoan besterik gabe murgiltzen bada alegia, irakurketa dibertigarria izan daiteke, liburuak umore beltza ere ez baitu falta. Eta gainera, euskal bertsio honek Harkaitz Canoren epilogo bat ere badakar, eta hori beti da interesgarri.
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo
Zakur zaunkak
Iñaki Irazu
Hasier Rekondo
Bufalo guztiak
Juanra Madariaga
Paloma Rodriguez-Miñambres
Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma
Jon Jimenez
Zirriborroak eta gero
Askoren artean
Asier Urkiza
Zirriborroak eta gero
Askoren artean
Amaia Alvarez Uria