« Rebel Mayo Colorao | Hondartzetatik »
Idi orgaren karranka / Victor Hugo (Koldo Izagirre) / Elkar, 2002
Pasaitarren arteko paristarra Fito Rodriguez / Gara, 2002-11-09
Betidanik maite izan dut liburu hau. Jatorrizko testuaz gain, beste hizkuntzetan ere maite dut. Ez da harritzekoa, bada, inoiz, maite izan dudanari oparia egiteko erabili izana. Hemendik aurrera, zorionez, euskaraz eskaintzeko aukera daukat. Ez dago gaizki, beraz.
Jatorrizko Victor Hugoren “Les Pyrenees” hartan, euskaldunoi buruzko aipuak zoragarriak bezain bitxiak dira. Joxe Azurmendik idatzi zuen gisan, “Victor Hugorentzat euskaldunen aberria euskara da” (Jakin 37), eta liburu honetan mezu hori argi eta garbi azaltzeaz gain, Euskal Herria ez dela Frantzia ez eta Espainia ere oso modu gardenean adierazten du “Les Miserables”-en egileak. Kanpoko adiskideei, harrotasun puntu batez, Victor Hugo handiak gure herri txikiari buruz idatziriko lerro erromantikoak erakusten nizkien.
Aurten, Parisko Bibliotheque Nationale de France deritzanean, Victor Hugoren omenez apailatutako erakusketa bisitatu ahal izan dut —idazle frantsesa jaio zenetik 200 urte bete direla ospatzeko zenbait lekutan antolatu diren ekimenetako bat da erakusketa hau—. Hartan, idazleak kaleratutako frantses argitalpenekin batera, beste zenbait hizkuntzetakoak ere ikus zitezkeen. Artean ez zegoen gurea, jakina. Orain egitekotan, ordea, bertan legoke, eta, batere lotsarik gabe, oso era duinean egongo litzatekeela esan genezake.
Alde batetik, Joxe Azurmendik idatzi duen sarrerak duela hamar urte Victor Hugoren inguruan Eusko Ikaskuntzak antolaturiko hitzaldi zikloan plazaraturiko saiakera laburbiltzen du. Ez da, beraz, hitzaurrean eskainitako testua bat-batean idatzirikoa. Aitzitik, Joxe Azurmendik sakon aztertu izan du erromantizismoa bere alde desberdinetan (filosofikoa, literarioa, kulturala, estetikoa…), eta, honetan, oin-oharretan ongi baino hobeto horniturik, Victor Hugok Euskal Herriaren alde zituen sentimenduen atzeko erakurketa ere jarri digu paperean.
Bestetik, Koldo Izagirrerena, itzulpena baino gehiago, berridazketa dugu. Hots, idazle pasaitarrak ez du bere bertsioan ezer asmatu, baizik eta duela bi mendeko hitz jarioa geureganatzeko behar bezala egokitu eta behar denean pasadizoak agertzen eta modu aski naturalean opatzen saiatu da.
Elkarrek egindako argitalpena, berriz, ez dut oso gustuko. Omenaldiaren kariaz hizkuntza desberdinetan kaleratu diren beste zenbait itzulpenekin alderaturik, eskas samarra iruditzen zait Elkarlaneanek osatutakoa. Victor Hugok berak marraztutakoak egon badaude, baita orduko grabatuak eta irudiak ere, baina emaitzak ez du balio liburu maitalea asebetetzeko adina. Forma aldetik, ene uste apalean, saiatu arren ez da edukien arlotik bezainbesteko erakargarritasunik erdietsi.
Edonola ere, liburu gomendagarria dugu hauxe. Victor Hugok bere idazketarako aitzakiaz-edo beste bidaia asko egin bazituen ere —El Rin izango da ziur aski ezagunena…—, gutxitan aurki daiteke haien artean “kultura basatien aldarrikapena”, honetan bezala. Hau da, Frantziako Iraultzaren arrazionalismo despotikoak ezabatu nahi zituen bizimoduen aniztasunaren aldeko proklama eta kanta. Poema eta deialdia. Goian esan bezala, aurten ere liburu hau erregalatu dut. Baina, azkenean, euskaraz!
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez