kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Japonia: poesiaren sumendi ezkutua / Andoni Salamero / Apatx, 2012

Hitzon hazia zabaltzen Ainara Maia / Gara, 2014-04-27

Poesiaren sumendi ezkutua lehertu zait isilik eskuetan, elebidun —japonieraz eta euskaraz— eta irudiekin apainduz ene ikuspegia. Japoniako sumendi isila amildu zait bihotzera hitzez hitz hastapeneko loretik hiri-bihotzera, eta agur-muino batekin goxo amaituz, liburu honetan ikasitakoa ez nire bihotzean soilik gelditzeko, baizik ene bihotzetik kanpora, mundura hedatzeko helburuarekin argitaratua da poema-liburu hau.

Japonia aitzakia harturik, barneratu naiz hango euskal sumendian eta eguzkiaren beroaz eguzkitakoak ipini ditut udaberri hasiera honetan olerki-liburu honetan irakurritakoa eta hunkitutakoa zueneratzeko. Japoniako landa berdeko arroz landaretxoa ene bihotz-begietan gelditu zait, eta gure Lizardi olerkariaz oroitu naiz; eta hegazkin-gidari eta idazle frantziar haren errana ere etorri zait buru-bihotzera: lo esencial es invisible a los ojos. Belar-izpien erdian gizakitxo bat eta ni geldi-geldi, eta ibaia abian.

Arrastoaren bideari jarraituz, bidearen arrastoa topatu dut, urrats batek bestea dakarrelako, pausoz pauso urratzen delako bidea, bidez bide loratzen gogoa. Gogoa mugitzen da eta goroldioa geldi. Jo eta jo atea, ni zain. Bihotz-bide hauetan ikasi nahian dabil poeta zinez nor den. Zuhaitzen isiltasunean haizearen otoitza eta bisaia xalo batek erraten duena gehiago da hitzek baino, eta euria, tantaka, lore-zelai bukaezinetan guztia ostadar, guztia udaberri!

Lore arrosa bat isilik agertu zait, erleari deika, maitasuna haien artean eztitzen. Begiak lore, begira loreei ni Hiri-bihotzean. Geltokiko eserlekuetan geratuko ziren asmoak, nahiak, pentsamenduak eta haien esperantzak, eta abiadan presaren presaz doa trena. Betor dessira poetaren hegira, gauaren altzoan galduz, maitea izango da poetaren atzapar leunen eztizko desira. Erlea! Eta bikote bat, esku bi, maitasuna. Eulitxoak ere inguruan hiri-bihotzean, lore bitxi izateko maitearen eskuetan. Badator poeta gugana, joan egin delako laster gaua eta maitalea; erne, poeta, ukabilkada askok baino min handiago dagite-eta hitzek. Hau negarra! Hatsetan, hotsetan, hitzetan, ahotsetan, bihotzetan, eta zapaldutako txokoetako zaurietatik loratzen da udaberria! Udaren atean, ezjakintasunean askok, bizirik bazaude ere, hilaraziko zaituzte eta bihotzez zure oinazea sakonetik berpitzaraziko dute. Alzheimerrik gaitzena maite dituzunez ahaztea da, eta benetako errukia bihotzean idazten hasten da. Betetasunaren ausentzian esentziaren presentzia aurkitu dut liburu honetan, oi Japonia! Oi Bihotza! Joanbide bakarra lurra da, etorbide maitasuna (maitea) izan dadin. Hiri-bihotzeko grisa eta kutsadura inboluzioa da, gizakiak gogoz, bihotzez, buruz eta eskuz eraikitzen du egunero hiria, baina oraindik gizasemeak ez du asmatzen jakin bihotz-biderako errepidea egiten eta nik ere lurrera itzuli nahiko nuke eboluzionatzeko.

Natura eta hiri artean, tximeletak ez daki non pausatu, eta inork ez daki norberak bizian ikasitakoa ametsa den ala amestutakoa bizian bihurtu zaion irakaspen, baina amets-atea da gizasemea, gizalaba. Eta poeta nor den esaiozu zuk, irakurle. Bihotzez egindako agur batek hilik zirauen bihotza berpitz dezake, eta isilean norbera bere baitan izanez benetako bizira jaiotzea da. Eta emakume honi poetak esaten dio marraztuz nabilela nire bihotz-bidea, luzatuz, geldituz, bilduz, atseginez irria zabaltzen. Udaberriko loreak bezala, udazkeneko hostoak laztan zaitzala, irakurle, eta agur nire egona eta joana. Etor dadila maitea poetaren ondora, bi ibaiek muin ematen duten bezala, itsasoaren bihotzeraino, elkar daitezela bi maitaleak, bata ipar isuritik eta bestea hego isuritik. Egiazkoak izan daitezen, ezkutuan duguna azalera dezagun sentiberatasunez.

Zure gogoa bilduz, zabaldu hitzon hazia zure bihotzetik besteen bihotzetara. Japoniako irudien bitartez, eta poetaren hitzen laguntzaz, bihotzaren edertasunetik edertasunaren bihotzera ezti eta samur amiltzen.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak