kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Marginalia / Joseba Sarrionandia / Elkar, 1988

Marginalia Dabid Zuazalde / Argia, 1988-07-17

Euskal literaturaren edozein behatzaile, zorrotzegi izan gabe ere, ohartuko zen azken garaoitan euskal idazleen artean dagoen banaketa eta bereizgarria ez dela horrenbeste literatur gusto desberdinak sortutakoa, ezpada —orain arte batzuk ez bezala— Euskal Herriaren askapen burrukaren aurrean hartzen den jarrera; batzuk alde, eta beste batzuk “ez horren alde”, nahiz bestelako terminologiak erabil daitezkeen eta erabili ere egin diren.

Oraintsu arte burruka horren aldekoek eta honetakoek beren santutegi partikularretan zuten bategite ia bakarra Joseba Sarrionandia zen: batzuen kasuan, literatur mirespenaz gainera, durangarraren militantziak merezi zuen goraipamenagatik, eta besteenean, Josebaren testuetan behin eta berriro agertzen zen ideiagatik: gauza bat da buruka, armak eskuan egiten dena, eta oso bestelako bat literatura, ia eremu sakratutzat hartua.

Banaketa erabateko eta izugarri hori —kontraesan hori esango nuke nik—, Sarriren azken poema liburuarekin —Marinel Zaharrak— hasten da urratzen, eta horrekin batera haren militantzia deitoratzen baina literaturgintza miresten zutenen jarrera aldatzen hasten da: hau ez da lehengo Sarrionandia —esaten zuten—, ez du lehengo poetika, aurrekoekin kontraesanean dago, hau ez da poesia.

Horrelakoak eta txorakeria haundiagoren bat esan dira Marginalia honetaz ere. Baina guzti horiek axalkeriak besterik ez dira, liburua aintzat hartu gabe likidatzeko modu erraza. Guri ordea, mamia interesatzen zaigu: zer dio liburu honek?

Saio liburu bat da, saio laburrak, eta ez da holakorik egiten duen lehen aldia: horrelakoa zen “Ni ez naiz hemengoa” gartzelako egunkaria, eta era berean datoz paraturik artikuluok, bata bestearen atzetik. Bestalde, zenbaitek izugarrizko aldeak ikusi baditu ere, argi dago betiko Sarrionandia dugula saioon atzean: sentsibilitate bera, erudizio bera, liburu eta aipu zaharrei argi berria emateko gaitasun berbera. Eta literatura/burruka dikotomiaz, zer? Modu berri batez ekiten dio. Botereak lengoaian duen eragina, idazleek historian zehar iraultzaren aurrean izan dituzten jarrerak argitara ekarriaz, inplizitoki aditzera ematen du bi haiek nolabait uztartu beharra dagoela, uztartzeko moduaz ez da erantzunik ematen ordea eta kontraesanaren arrastoak nabari dira han hemen barreiaturik. Liburuaren giltzetako bat, Ho-Chi-Minh eta Kafkaren kontzepzioak aipatu ondoren, horien arteko teknika batzuek urradura legez bizi dutela aitortzean ikusi uste dugu.

Izan ere, Sarrionandia ez da filosofo sistematikoa. Oroz gain literato ageri zaigu hemen, idazkuntzaz arduratutako idazlea, kezka zaharrei erantzun berriak ematera entseatzen dena.

Nabarmentzekoa da bestalde aitatzen eta nolabait aitapontekotzat hartzen diren idazleen zerrenda: lehen bezala hortxe daude T.S. Eliot, John Donne, Borges eta beste baina idealista horien aldamenean beste eragin batzuk, bestelako erreferentziak ageri dira. Gelman, Fucik, Alex La Guma, eta Lenin eta Marx bera, azken honen De omnibus dubitanduum arantzat harturik.

Irakur ezazue arretaz. Sarrionandiaren idazkera maite duzuenok ezinbeste maiteko duzue hau ere. Eta gauza berri asko ikasiko duzue. Eta zalantza ugari piztuko dizue, eta zalantza horiek izanen dira apika, buruan jirabiraka luzaroen iraungo dizutenak, eta liburu hau zoragarri eta beharrezko bihurtuko dutenak.

Gauza asko eta asko geratu zaigu esateke, gehiegi luzatu bildurrez, baina.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak