kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Rifqa / Mohammed el-Kurd (Eider Beobide) / Katakrak, 2024

Behin-behinean bizitza Irati Majuelo / Berria, 2024-09-29

Poesiak ez du etxegabetzerik gerarazten, ez du bonbarik deuseztatzen, ez du hildakorik itzultzen. Zalantzarik ez dauka horretan Mohammed el-Kurd poeta, kazetari eta militante palestinarrak. Poesiaren ahala izan daiteke, baina, komunikatzea, errepikapenaren errepikapenaz bada ere errealitate bati argi egitea, “lorategian bonba bat landatzea”, haren hitzetan. Asmo horrek gidatzen du Rifqa, argitaratu duen lehen poesia liburua, helarazi beharrak palestinarrengan kolonizazioak, genozidioak eta gerrak uzten duten arrastoa, bere herriaren min atergabea. Finean, liburuak erakusten du zer den bizitzarekin ezin jarraitu eta hala ere jarraitzea: “Hirurogeita hamapiko urte beranduago / ez gara egun bat ere bizi izan”.

Hizkera xehe eta egunerokoa darabil el-Kurdek, metafora eta irudi ugarikoa. Oinaze zaharregi batek, ordea, higatutako hizkuntza zamatzen du bizkarrean. Hala, idaztean karga horren pisuak lotzen duela adierazten du: “Aspertuta nago metaforez / Umeek harriak botatzen zituzten / sirenak sehaska-kantak ziren / su artifizialak; bonbak”. Alabaina, metafora errepikakorrak gaitzestean, el-Kurd neke kolektibo batez ari da, iragana behin eta berriz bizi beharraz, kolonizazioa zera abstraktua ez dela erakutsi beharraz. Hots, esan nahi du idazten dituenak ez direla lirika hutsa, gorpuzten diren tragediak baizik. Horregatik, akaso, bihurritzen du sintaxia, apurtzen kadentzia, eteten diskurtsoa. Deserosotasuna bilatzen du, oinaze zaharregia hitz berriez idatzi nahian.

Hori dela eta, elipsietan bilatu behar da maiz. Behin-behinean geratu diren bizitzak azaleratzen ditu poetak, jazarpenak zeharkatuak, eta beraz, errepikapenek zein isildutakoek indar berezia hartzen dute. Hainbat poematan baliatzen du isla-efektua zein aldiberekotasuna, iragana orainean nola berpizten den salatzeko. Baliabide horien bidez azaltzen du, esaterako, Nakbaren jarraikortasun mingarria, Rifqa poeman era adierazgarrian ikus daitekeenez.

Minaren gainetik, hala ere, idazlearen helduleku direnek hartzen dute leku: erresistentziak, herriak, familiak, etxeak, barreak. Batez ere, barrearen eta zorionaren premiak. Horietan sustraituta egiten dio galdera irakurleari: kolonizazioak badakartza hautsitako bizitzak, zatikatutako gorputzak, lausotutako adimenak, lurrik gabeko herriak, ezabatutako hizkuntzak… nork defenda dezake halakorik?

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak