« Hilartitzetan | Negarraren bidea »
Zomorrotu / Aintzane Usandizaga / Elkar, 2023
Ipuinak baino gehiago Joxe Aldasoro / Deia, 2023-04-29
Zomorrotu (Elkar 2023) Aintzane Usandizaga Lopezek (Lasarte-Oria, 1988) idatzi duen bigarren ipuin liburua da. Ibilbide emankorra osatzen ari da: Kabitu ezina (2019) ipuin liburua, Etxe honetan (2019) haur literaturako Etxepare eta Juul sariak jasotakoa, (Ia) guztia moztu eta itsas daiteke. Esther Ferrer eta denbora (2022) album ilustratua. Julene Azpeitia lehiaketari lehen eta bigarren saria jaso zituen artearekin erlazionaturiko lizentziatura eta graduondokoa duen gipuzkoarrak.
Bost ipuinez osaturiko liburuan egituraren konplexutasunak eman dit atentzioa. Ipuinek azpiatal edo kapituluak dituzte. Kontakizun bakoitzak jarraitu beharreko hiru, lau, bost hari ditu. Hari horietako batzuk osatzen duten mataza askatuko egingo da, inoiz ez erabat, ez baitago bukaera itxirik, aurrera egin ahala istorioan. Beste batzuk jarraipena izango dute, edo ez beste kontakizunetan. Zomorrotu nobela eta ipuinen hibridoa dela esan daiteke.
Pertsonaia eta egoera freskoak aurkituko ditugu. Pertsonaien aurpegi bat baino gehiago erakutsiko dizkigute kontakizunek, egoera desberdinetan, arazoarekiko distantzia, inplikazio eta abarren arabera modu desberdinez jokatzen dugunaren erakusgarri edo. Pertsonaien alderdi mingarriak, positiboak eta barregarriak ikusiko ditugu. Distantzia motzetan mugituko diren pertsonaiak: familia arte, lantoki, bikote harreman zein lagunartekoak. Distantzia motzek erakusten dute, hala esan ohi da, pertsonak balio duena, esentzia. Kontua da, motzean ere, pertsonaiek batzuetan asmatzen eta beste batzuetan okertzen ikusiko ditugula, ez delako erabakiak hartzearena arazo matematikoa ebaztea. Murgilarazi dizkieten egoerek bilakaera aurreikusten ezinezkoak dira, harriduraren irribarrea sorrarazi didatenak.
Ezer ez da kasualitatea kasualitatez josita dauden bizitzetan. Liburuan agertzen diren pertsonaien akzio, egoera eta sentimendu oro justifikatuta azaltzen da. Ez dago txisteratik ateratzen den untxirik, pertsonaia baten sarrera, irteera… justifikatzeko. Liburu, ipuin zein ipuinen azpi atalen izenburuak, mimoz aukeratuak: zomorrotu aditzak liburuaren laburpen ezinezkoa da: batzuetan pertsonaiak eraldatu egiten direlako baldintzen arabera, mozorrotu egiten direla ere esan genezakeen; bizitza, ezta?
Denbora eta espazioaren erabilera askea da. Xake taulako zaldiaren antzera erabili ditu idazleak bata zein bestea. Kontatzen ari denetik salto egin aurrera, atzera, baten pentsamenduetara, bestearen arazoetara. Arretaz irakurri beharreko liburua, zukua atera nahi badiozu behintzat, xehetasunetan asko jokatzen baita. Batzuetan hizlaria edo nori buruz ari den identifikatzea kostatu bazait ere elkarrizketek erritmoa eta bizitasuna ematen diote testuari. Umorea, edo umorearen tratamendua zehatzago, elementu garrantzitsua da ipuin ia guztietan.
Bukatzeko, jolas bat proposatuko dizut, balizko irakurle, aurreiritzien inguruan. Tranpa du, noski. Akiles ipuinaren pertsonaia baten deskribapena egingo dizut: liderra lagunartean, emozionalki motza, oso, batez ere alaba nerabe-gaztearekiko, arazoa alkoholarekin lurrindu duena, gaixotasuna gestionatzen ez dakiena, menpeko erabatekoa, laguntza eskatzen ez dakiena, konpetitiboa, lehiatzeari osasunari baino garrantzi handiagoa ematen diona. Orain, egokitu iezaiozu generoa pertsonaiari, generorik badu, beti ere. Ipuina irakurri eta konprobatu zure hipotesia zuzena den. Ongi pasa!
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez