« Aforismoen manifestua | Leku komunen hertsadurak »
Bichta éder / Eneko Bidegain / Elkar, 2023
Ildo ikusezinen arragoan Asier Urkiza / Berria, 2023-04-16
Bichta éder da Eneko Bidegainen nobela berriaren izenburua. Vermandois jauregiarena —Altzugaraia etxea jatorriz— da azaleko irudia, eta inguruko lurretan Levallois SA promotorak eraiki nahi duen luxuzko gunearen deitura da, berez, Bichta éder. Izen, une eta gertaera ugari biltzen ditu eleberriak, eta garai batetik bestera jauziak eginez harilkatzen ditu pasarteak autoreak, Eñaut protagonistaren bitartez. Historia eta istorioak uztartuz, pertsonaia saldo baten gorabeherak aurkezten zaizkigu, historia garaikidearen ur nahasietan igeri.
Gaur euskarazko hedabideko kazetaria da Eñaut Oihenart, hainbat urte atzerrian eman ondoren Euskal Herrira itzuli dena. Gaztea izanagatik, bizitzaren bideetan dagoeneko bihurgune batzuk hartutakoa da; Euskal Herriko giro politikoan kokatu ezina eta desengainu sentimentalen bat elkartu zaizkio. Bere burua ezin aurkituta dabil. Halako batean, herriko Vermandois jauregi inguruan eraikitzekotan diren proiektuaren peskizan jarri, eta, Theodore azkenengo jabearen figurari tiraka, ikerketa abiatuko du. Hari-mataza trinkoa zabalduko zaio orduan. Bilbe horri heltzen dio kontakizunak. Hari-mutur ugariko korapiloa da, izan ere; pertsonaia mordoa eta askotariko gai historiko-sozialak —lukurrereriazko proiektu urbanistikoetatik hasi eta naziekiko kolaborazionismora, gerra zikinetik eta ultraeskuineko mugimenduetatik igaroz—. Tartean, mugimendu sozialen kontraesanak, kazetaritzaren egungo egoera edo maitasun harremanak aurki daitezke, besteak beste.
Estilo arina darabil Bidegainek —kazetariaren eskua nabari daiteke—, narrazioa ondo gobernatzen dakienarena, noiz edo noiz zenbait egitura eta esaeren erabilera errepikakorra egiten badu ere, batik bat pertsonaien barne bakarrizketak aditzera ematerakoan, liburu osoan nagusi den hirugarren pertsonadun narratzaile orojakilearen barruan, zehar estilo librearen bidez. Bestela, esan bezala, erritmo doia ematen dio narrazioari, eta gaitasuna erakusten du eszenak behar baino gehiago ez luzatzeko. Nahiz eta sarritan zorabiagarria suerta daitekeen planoen tartekatzea, Eñauten ibilerek zutabe lana egiten dute, Bidegainen kaleidoskopioa orekatuz. Bestalde, tankera honetako eleberrietan —intriga kutsu nabarmenekoetan— berebizikoa den informazioaren dosifikazioan ere eraginkor ageri da autorea.
Bilbearekiko gehiegizko menpekotasuna antzeman dut nobelan, baina. Interesgarria da liburuko orainaldiaren eta lehenaldiaren hartu-emana, pertsonaien arteko ildo ikusezinak jorratzen dituenez. Bilbearen tirania neurri batean hortik dator, ordea, kasuak markatzen duenez liburuaren ibilbidea. Eta nago pertsonaien karakterizazioari eta, narratibitatearen gainetik, literariotasunari mesede gehiegirik ez diola egiten. Hau da, pertsonaiak txotxongilo huts izateko arriskuan egon daitezkeela. Halaber, uneren batean azalkeriara lerratzen da kontakizuna. Ez irakurketa ozpintzeraino. Esanak esan, hortaz, irakurketa gozagarria da Bichta Éder. Estilo bizian kontatutako istorioen arragoa.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez