kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Keinura itzuli / Elena Olave / Susa, 2022

Idazketara itzuli Irati Majuelo / Berria, 2022-12-04

Keinua mugimendu txikia da, azkarra, iragankorra; izan daiteke dardara, izan daiteke begi-kliska, edo ohartu gabe gertatzen den hori. Maiz, hutsalak izaten baitira keinuak, inora ez garamatzaten imintzioak. Hala ere, gorde dezakete zergatirik, istoriorik, interesik. Horiei heldu nahi izan die Elena Olabek bigarren poema liburu honetan, begi hutsez harrapatzen ez diren kodeei.

Zeldak —gorputz honetatik— (2019) lehen lanarekin aurkeztu zuen bere burua idazleak, berezko hizkuntza eta iruditeria proposatuz. Ordutik bigarren liburu honetara, baina, zeldak hautsi dituela dirudi, konpartimentuetan biltzen saiatzen zen errealitate horiei hormak askatu eta, kutxatilarik gabe, begiradak beste norabait jotzen duela orain idazgai bila. Azalera, haragira, adatsera; intimitateak agertzen dituen keinuetara.

Aldaketa horren ildoan, estiloa arindu duela esan daiteke, esaldiak soildu eta irudiak ukigarriago egin baititu Olabek. Eszena txikiak erabiltzen ditu maiz, argazkiak edota postalak bailiran, bakardadearen keinu bat, bikote baten imintzioak bildu eta, zenbaitetan, gai sakon eta zabalagoez hitz egiteko, besteetan, kodetutako mezu ederrak bidaltzeko. Estiloa arindu baitu, baina poema oro ez da garden, badute beti zerbait atzean, akaso irakurleak guztiz ulertu ezin dezakeena. Izan ere, argi dago ez direla egia handiak edota gertakizun nabarmenak idazleak azaldu nahi dituenak, eta hala ere, lerro artean suma daiteke lorategi batek edo frikzio batek hartzen duen garrantzia, mito txikien eraikuntza.

Desira eta idazketa dira liburuaren gai nagusiak, edo, hobe esanda, desira eta idazketa bizitzarekin txirikordatzen dituzten poemak dira. Hala, maitasunak, bakardadeak, loezinak, hutsuneak eta ezezaguna den horrekiko begiradak hartzen dute leku orriotan. Gorputza eta haren keinuak baliatzen ditu Olabek gai horiek lantzeko, eta harreman horretan azaleratzen dira harridura, samurtasuna, inozentzia, etsipena. Eta horiekin batera txoritxoak eta urtxintxak, iturriak eta itsasoak, txilintxak eta biolak. Izan, lore usaia dario eta poema bilduma honi.

Alabaina, idazketari buruzko poemek biltzen dituzte lerrorik ederrenak, beharbada. Irakurtzen ari zaren horren idazketa-prozesua begi bistan jartzen baitu Olabek: “Emaitza hau da,/ ariketa bera ere bai”. Bere duda, pultsio eta galderekin, baina batez ere, idazteak sortzen dion plazera aditzera emanez, irakurlea bera plazer horretan murgiltzen du, eta idazlearen gorabeheretara mugiarazten. Agerian geratzen dira, beraz, sorkuntzak dakartzan gatazkak, beti zalantzatik idazteak sortzen duen ezinegona, hitz edo tonu egokia aurkitzearen zailtasuna, huts egiteko zein testua osatzeko behar den denbora. Kontrara, ordea, idazlea beti itzultzen da idazketara, sorkuntzaren ekintza berera, erakarpen-jolas ekidinezinera: “Orduan, idazketa ez bada alkimikoa,/ (…)/ zertarako jarraitzen dut hemen/ malbaz betetako lur oraindik emankorretan,/ hitz-lerro artean igurika?”.

Azken poeman dion gisara, idazten jarrai dezala Olabek, aintzat hartu beharreko ahotsa baita, zalantzarik gabe.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak