« Etena | Denboran gelditua »
Keinura itzuli / Elena Olave / Susa, 2022
Idazketara itzuli Irati Majuelo / Berria, 2022-12-04
Keinua mugimendu txikia da, azkarra, iragankorra; izan daiteke dardara, izan daiteke begi-kliska, edo ohartu gabe gertatzen den hori. Maiz, hutsalak izaten baitira keinuak, inora ez garamatzaten imintzioak. Hala ere, gorde dezakete zergatirik, istoriorik, interesik. Horiei heldu nahi izan die Elena Olabek bigarren poema liburu honetan, begi hutsez harrapatzen ez diren kodeei.
Zeldak —gorputz honetatik— (2019) lehen lanarekin aurkeztu zuen bere burua idazleak, berezko hizkuntza eta iruditeria proposatuz. Ordutik bigarren liburu honetara, baina, zeldak hautsi dituela dirudi, konpartimentuetan biltzen saiatzen zen errealitate horiei hormak askatu eta, kutxatilarik gabe, begiradak beste norabait jotzen duela orain idazgai bila. Azalera, haragira, adatsera; intimitateak agertzen dituen keinuetara.
Aldaketa horren ildoan, estiloa arindu duela esan daiteke, esaldiak soildu eta irudiak ukigarriago egin baititu Olabek. Eszena txikiak erabiltzen ditu maiz, argazkiak edota postalak bailiran, bakardadearen keinu bat, bikote baten imintzioak bildu eta, zenbaitetan, gai sakon eta zabalagoez hitz egiteko, besteetan, kodetutako mezu ederrak bidaltzeko. Estiloa arindu baitu, baina poema oro ez da garden, badute beti zerbait atzean, akaso irakurleak guztiz ulertu ezin dezakeena. Izan ere, argi dago ez direla egia handiak edota gertakizun nabarmenak idazleak azaldu nahi dituenak, eta hala ere, lerro artean suma daiteke lorategi batek edo frikzio batek hartzen duen garrantzia, mito txikien eraikuntza.
Desira eta idazketa dira liburuaren gai nagusiak, edo, hobe esanda, desira eta idazketa bizitzarekin txirikordatzen dituzten poemak dira. Hala, maitasunak, bakardadeak, loezinak, hutsuneak eta ezezaguna den horrekiko begiradak hartzen dute leku orriotan. Gorputza eta haren keinuak baliatzen ditu Olabek gai horiek lantzeko, eta harreman horretan azaleratzen dira harridura, samurtasuna, inozentzia, etsipena. Eta horiekin batera txoritxoak eta urtxintxak, iturriak eta itsasoak, txilintxak eta biolak. Izan, lore usaia dario eta poema bilduma honi.
Alabaina, idazketari buruzko poemek biltzen dituzte lerrorik ederrenak, beharbada. Irakurtzen ari zaren horren idazketa-prozesua begi bistan jartzen baitu Olabek: “Emaitza hau da,/ ariketa bera ere bai”. Bere duda, pultsio eta galderekin, baina batez ere, idazteak sortzen dion plazera aditzera emanez, irakurlea bera plazer horretan murgiltzen du, eta idazlearen gorabeheretara mugiarazten. Agerian geratzen dira, beraz, sorkuntzak dakartzan gatazkak, beti zalantzatik idazteak sortzen duen ezinegona, hitz edo tonu egokia aurkitzearen zailtasuna, huts egiteko zein testua osatzeko behar den denbora. Kontrara, ordea, idazlea beti itzultzen da idazketara, sorkuntzaren ekintza berera, erakarpen-jolas ekidinezinera: “Orduan, idazketa ez bada alkimikoa,/ (…)/ zertarako jarraitzen dut hemen/ malbaz betetako lur oraindik emankorretan,/ hitz-lerro artean igurika?”.
Azken poeman dion gisara, idazten jarrai dezala Olabek, aintzat hartu beharreko ahotsa baita, zalantzarik gabe.
Gari eta goroldiozko
Anari Alberdi Santesteban
Ibai Atutxa Ordeñana
Winesburg, Ohio
Sherwood Anderson
Nagore Fernandez
Suite frantsesa (bertsio argitaragabea)
Irene Nemirovski
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Jon Martin-Etxebeste
Sorgin-argien ehizan
Joan Mari Irigoien
Mikel Asurmendi
Balio erantzia
Ekaitz Goikoetxea
Mikel Asurmendi
Berriz zentauro
Katixa Agirre
Amaia Alvarez Uria
Poesia kaiera
Federico Garcia Lorca
Nagore Fernandez
Humanitatearen une gorenak
Aritz Galarraga
Asier Urkiza
Soniexka
Ludmila Ulitskaia
Ibon Egaña
Solteroen dantzalekuak
Joxean Agirre
Mikel Asurmendi
Petare
Leire Ibarguren
Jose Luis Padron
Poema liburu bat —irakurtzeko jarraibideak—
Angel Erro
Hasier Rekondo
Norberak maite duena
Miren Billalabeitia
Paloma Rodriguez-Miñambres