« Ez dakit zertaz ari zaren | Totelka, elkarri hitza janez »
Haragi hosto / Juan Ramon Makuso / Balea Zuria, 2021
Poesiaren garaipena Paloma Rodriguez-Miñambres / El Diario Vasco, 2021-11-13
T.S. Elioten aipu batez irekitzen da Juan Ramon Makusoren azken poema liburua, “Haragi hosto”: “Denbora oro beti presente badago/ denbora oro da irredimiblea”. Hitz horiek abiapuntutzat harturik, liburuaren tonua ezartzen da, oso modu argigarrian idazlearen asmoa erakutsiz. Hots, denbora igarotzearen gaineko begiradak gidatzen ditu irakurleak, nola geratzen den atzean bizitza, esplorazio eta gogoeta egiteko lehenalditik orainaldirako ibilbidean.
Liburu honek hiru atal ditu: “oinazea hari batean bildu”; “odolak ura garbitzen duen heinean” eta “agurrak betetzen nau”. 55 poema guztira; oro har, laburrak, kondentsatuak eta, zenbaitetan, aforismo itxura dutenak. Poesia eta filosofia uztarturik azaltzen dira orrialdeetan eta ez da harritzekoa, Makuso Filosofia irakaslea baita institutu batean. Hain zuzen ere, liburuaren azken atalari ematen dio hasiera Maria Zambranoren aipu batek, poesiak eta filosofiak bat egiten dutelako ideia hezurmamitzen duenak.
Gaiei dagokienez, unibertsalak ditugu. Existentziaren zentzuak, bizitzan egin diren bidezidor eta hautuek, maitasunak eta haren gainbeherak, heriotzatik hurbil sentitzeak, edo bizi denbora agortzen eta jada heldu ezin zaion sentsazioak osatzen dute liburuaren bizkarrezurra. “Tempus fugit” horretan oroimena, iragana eta isiltasuna baliatzen ditu egileak ardatz gisa, bere mundu ikuskera islatzen eta kontzientzia hartzen duelarik: “Ezin da iragana ezabatu. Ez eta ahaztu ere”.
Liburua ixten da “Ahaidetasunari” poemarekin. Makusok adiskidetasunari eskaintzen dion gorazarrea. Balea Zuria editorialeko kideak gomutan izaten ditu eta bere konbentzimendua eta itxaropena helarazten dizkie —eta dizkigu, irakurleoi— poesian sinesten dutenek beti topagune izango dutela bertsoetan. Poesiak orori eusten diolako. Poesiak beti iraungo duelakoan. Poesia. Garaile.
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo
Zakur zaunkak
Iñaki Irazu
Hasier Rekondo
Bufalo guztiak
Juanra Madariaga
Paloma Rodriguez-Miñambres
Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma
Jon Jimenez
Zirriborroak eta gero
Askoren artean
Asier Urkiza
Zirriborroak eta gero
Askoren artean
Amaia Alvarez Uria