kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Moio - Gordetzea ezinezkoa zen / Kattalin Miner / Elkar, 2019

Ez zena izendatzea eta oroitzea Aiora Sampedro / Berria, 2020-05-17

Tene Mujika sariaren irabazle suertatu ondoko lana da Kattalin Miner kazetari hernaniarraren Moio. Agian horregatik, prologoan atzera begirako jardun bat ere egiten da: zenbat aldatu den transexualitatearen kontua Moio bezalako jendeari esker, eta Historian (Tene Mujika sariari dagokionez) eta Gizartean merezi duten lekua ematea da egiten dena lan honetan. Sariaren irabazleekin egin ohi denez, ikerketa lana Elkar editorialak argitaratu zuen joan den urtearen amaiera aldera. Duela hiru urte argitaratutako Nola heldu naiz ni honaino nobela lehen pertsonan idatzia egonagatik, hura baino lurralde intimoagoan sartzen da erreportaje lan hau. Izan ere, erreportaje lan gisa aurkeztua bada ere, autoentseguaren generotik gertu dagoen testua dela esan genezake, eta azalduko dut zergatik:

Prologoa da agian lan honen atalik mardulena, bertan, bi alderdi, askotan kontrajarri, biltzeko gaitasuna baitauka egileak: intimitatea eta hausnarketa teorikoak. Esan dugunez, hori autoentsegutik gertu dagoen idazketaren bidez egiten du, Minerren gertuko historiarik eta bizipenetatik eratorritako argudiatze-ariketa baliatuz. Horrela, lagun zuen Moio(Aimar)ren suizidioa lutoaren eta heriotzaren inguruan pentsatzeko parada izango da. Horrekin batera, atzera begirako jarduna erredentzio ariketa era bada: lutoaren ondoren zer datorren eta nola kudeatu behar den erantzun nahi izan baitu gipuzkoarrak. Beraz, hausnarketa batetik jaio da lana eta errua, mina… erabiliz terapia moduko artefaktu teorikoa plazaratu du. Gainera, gertakariaren garaian kokatzen den eguneroko modura dago idatzia, horrela gehitzen zaio aipatutako afektibitatea, intimismotik gertu kokatzen den ahots narratiboaren bitartez.

Esan badugu hitzaurrea dela edukirik interesgarriena biltzen duen atala, bertan jasotzen direlako teorizazioa eta alderdi humanoaren balioespena, ez da ahaztekoa gertutasun hori ez dela desagertzen gainerako ataletan; zeintzuek erreportaje luze bat osatzen baitute. Elkarrizketa, hizkera arin eta zuzenekoan transkribatzeaz gain, bere iruzkinak gehitzen dizkio idazleak, horrela, irakurlea egileak nahi duen bidean gidatuz.

Testuan Minerrek behin baino gehiagotan jartzen du ispiluaren aurrean bere burua: gertakariaren unean egin zuena eta egin zezakeena, nahiz orain egingo zukeena kontrajarriz. Alderdi horretatik, eskerrak eman behar zaizkie Minerri eta gainerako parte hartzaileei halako lana osatzeagatik: beren buruen memoria ariketa gogor hori gauzatzeak geure buruekiko memoria jardun bera egitera garamatzalako irakurleok ere. Eta preseski, gogorra delako, beharrezkoa ere badela begitantzen zaio irakurleari azkenerako.

Horri lotuta, etorkizunean berrirakurtzeko balioko digulakoan hartzen dut lana: eskola garaian dauden gazteek irakurtzeko oinarrizkoa. Zeren, helduentzako literaturaren barnean sailkatu badugu ere, uste dut eskoletako gazteek irakurtzea estimatuko dutela.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak