kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Pertsonaiak / Jon Iñaki Lasa / Pamiela, 2019

Izuaren formak Javier Rojo / El Diario Vasco, 2019-10-26

Jon Iñaki Lasaren ibilbide poetikoa 80ko hamarkadan hasi zen, baina hamarkada horretan liburu pare bat argitaratu ondoren, parentesia ireki zen haren literatur produkzioan, 2017an liburu berri baten argitalpenarekin itxi zena. Aro berri honetako bigarren poema liburua da “Pertsonaiak”. Idazlan honetan subjektu poetikoa hainbat pertsonaiatan zatikatuta agertzen da, testu bakoitzaren ondoren sinaduratzat agertzen diren inizialek adierazten duten moduan. Niak, beraz, ni askoren itxura hartzen du, esperientzia pertsonalak beste askoren esperientzia pertsonalekin bat eginda, osotasunaren irudia eskainiz. Heteronimoen aldaeratzat har daiteke jokaera hau.

Errealitate zatikatua eskaintzen duen ikuspuntu aniztasun honetan poemek forma narratiboa erakusten dute, eta askotan haien tonuak profetikoa ematen du. Teselak izango balira bezala, poema hauetan irudi osoa eraikitzen da, ataltxo bakoitzean errealitatea ikuspuntu jakin batetik nolabait laburturik agertzen delarik. Errealitateaz eskaintzen den ikuspegia ezkorra da. Era desberdinetan adierazi liteke, baina agian argiena hauxe da: bizitzea askotan (gehienetan ez esateagatik) erasoen aurrean bizirautearekin parekatzen dela. Orrialde hauetan maiz haurtzaroko mundua aurkezten da. Mundu hori basatia da, modu desberdinetan azaltzen den bortizkerian bizitzeko lehen ikasketak egiteko esparrua. Izan ere, poemetan agertzen diren pertsonaiek biolentzia hori batzuetan jasaten dute, besteetan erabiltzen eta baita kudeatzen zein sublimatzen ere. Eta bortizkeriarekin batera gaiztakeriaren aurpegia azaltzen zaigu. Poemek erakusten dute gaiztakeriak aurpegi guztiz arrunta duela, ez daukala inolako marka berezirik. Eta bizitzea inguru erasokorrean bizirautea delarik, izua ere agertzen zaigu lerro hauetan oinarrizko beste osagai moduan.

Honelako egoerak aurkezten dituzten poemei irakurketa historikoa egin dakieke, hau da, bortizkeria eta izua testuinguru sozial jakinen ondorio bezala ulertuta; baina testuinguru jakin horiek planteamendu existentzial orokorraren adibidetzat ulertzea ere badago, giza kondizioari estu loturik dagoena, gizakiarengan gaiztakeriarena berezko joera dela adieraziz.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak