« Erroren etenak | B aldeak »
Pertsonaiak / Jon Iñaki Lasa / Pamiela, 2019
Izuaren formak Javier Rojo / El Diario Vasco, 2019-10-26
Jon Iñaki Lasaren ibilbide poetikoa 80ko hamarkadan hasi zen, baina hamarkada horretan liburu pare bat argitaratu ondoren, parentesia ireki zen haren literatur produkzioan, 2017an liburu berri baten argitalpenarekin itxi zena. Aro berri honetako bigarren poema liburua da “Pertsonaiak”. Idazlan honetan subjektu poetikoa hainbat pertsonaiatan zatikatuta agertzen da, testu bakoitzaren ondoren sinaduratzat agertzen diren inizialek adierazten duten moduan. Niak, beraz, ni askoren itxura hartzen du, esperientzia pertsonalak beste askoren esperientzia pertsonalekin bat eginda, osotasunaren irudia eskainiz. Heteronimoen aldaeratzat har daiteke jokaera hau.
Errealitate zatikatua eskaintzen duen ikuspuntu aniztasun honetan poemek forma narratiboa erakusten dute, eta askotan haien tonuak profetikoa ematen du. Teselak izango balira bezala, poema hauetan irudi osoa eraikitzen da, ataltxo bakoitzean errealitatea ikuspuntu jakin batetik nolabait laburturik agertzen delarik. Errealitateaz eskaintzen den ikuspegia ezkorra da. Era desberdinetan adierazi liteke, baina agian argiena hauxe da: bizitzea askotan (gehienetan ez esateagatik) erasoen aurrean bizirautearekin parekatzen dela. Orrialde hauetan maiz haurtzaroko mundua aurkezten da. Mundu hori basatia da, modu desberdinetan azaltzen den bortizkerian bizitzeko lehen ikasketak egiteko esparrua. Izan ere, poemetan agertzen diren pertsonaiek biolentzia hori batzuetan jasaten dute, besteetan erabiltzen eta baita kudeatzen zein sublimatzen ere. Eta bortizkeriarekin batera gaiztakeriaren aurpegia azaltzen zaigu. Poemek erakusten dute gaiztakeriak aurpegi guztiz arrunta duela, ez daukala inolako marka berezirik. Eta bizitzea inguru erasokorrean bizirautea delarik, izua ere agertzen zaigu lerro hauetan oinarrizko beste osagai moduan.
Honelako egoerak aurkezten dituzten poemei irakurketa historikoa egin dakieke, hau da, bortizkeria eta izua testuinguru sozial jakinen ondorio bezala ulertuta; baina testuinguru jakin horiek planteamendu existentzial orokorraren adibidetzat ulertzea ere badago, giza kondizioari estu loturik dagoena, gizakiarengan gaiztakeriarena berezko joera dela adieraziz.
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez
Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Simulakro bat
Leire Ugadi
Mikel Asurmendi
Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
Aritz Galarraga
Odolaren matxinadak
Miren Guilló
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi
Joxe Aldasoro
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi