kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Pertsonaiak / Jon Iñaki Lasa / Pamiela, 2019

Izuaren formak Javier Rojo / El Diario Vasco, 2019-10-26

Jon Iñaki Lasaren ibilbide poetikoa 80ko hamarkadan hasi zen, baina hamarkada horretan liburu pare bat argitaratu ondoren, parentesia ireki zen haren literatur produkzioan, 2017an liburu berri baten argitalpenarekin itxi zena. Aro berri honetako bigarren poema liburua da “Pertsonaiak”. Idazlan honetan subjektu poetikoa hainbat pertsonaiatan zatikatuta agertzen da, testu bakoitzaren ondoren sinaduratzat agertzen diren inizialek adierazten duten moduan. Niak, beraz, ni askoren itxura hartzen du, esperientzia pertsonalak beste askoren esperientzia pertsonalekin bat eginda, osotasunaren irudia eskainiz. Heteronimoen aldaeratzat har daiteke jokaera hau.

Errealitate zatikatua eskaintzen duen ikuspuntu aniztasun honetan poemek forma narratiboa erakusten dute, eta askotan haien tonuak profetikoa ematen du. Teselak izango balira bezala, poema hauetan irudi osoa eraikitzen da, ataltxo bakoitzean errealitatea ikuspuntu jakin batetik nolabait laburturik agertzen delarik. Errealitateaz eskaintzen den ikuspegia ezkorra da. Era desberdinetan adierazi liteke, baina agian argiena hauxe da: bizitzea askotan (gehienetan ez esateagatik) erasoen aurrean bizirautearekin parekatzen dela. Orrialde hauetan maiz haurtzaroko mundua aurkezten da. Mundu hori basatia da, modu desberdinetan azaltzen den bortizkerian bizitzeko lehen ikasketak egiteko esparrua. Izan ere, poemetan agertzen diren pertsonaiek biolentzia hori batzuetan jasaten dute, besteetan erabiltzen eta baita kudeatzen zein sublimatzen ere. Eta bortizkeriarekin batera gaiztakeriaren aurpegia azaltzen zaigu. Poemek erakusten dute gaiztakeriak aurpegi guztiz arrunta duela, ez daukala inolako marka berezirik. Eta bizitzea inguru erasokorrean bizirautea delarik, izua ere agertzen zaigu lerro hauetan oinarrizko beste osagai moduan.

Honelako egoerak aurkezten dituzten poemei irakurketa historikoa egin dakieke, hau da, bortizkeria eta izua testuinguru sozial jakinen ondorio bezala ulertuta; baina testuinguru jakin horiek planteamendu existentzial orokorraren adibidetzat ulertzea ere badago, giza kondizioari estu loturik dagoena, gizakiarengan gaiztakeriarena berezko joera dela adieraziz.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak