« Poetaren bertsoak | Literaturzalearen solasari adi »
Itsas bizimina / Pello Otxoteko / Balea Zuria, 2019
Aparrean alderrai Hasier Rekondo / Deia, 2019-10-12
Dirudienez, Pello Otxotekok (Irun, 1970) liburu honetako lehen poemaren izenburuarekin izendatu nahi izan zuen poemarioa, Ismael-en balada. Poema horrek ondo sintetizatzen baitu Balea Zuria argitaletxearen poesia sailaren 4. zenbaki hau. “Denok itsasoratzen gara / ezezagun baten ontzian…”. “Herioren begiek zuritasun hutsala dagite…”. Ismael dugu, Herman Melville-ren Moby Dick nobelan, Pequod-eko eskifaiatik bizirik ateratzen den bakarra, narratzailea. “Dei nazazue Ismael, badaezpada, / egunen batean urek irensten banaute / nire izenaren berri norbaitek izan dezan”. Jainkoak entzun egiten nau esan nahi du Ismael izenak. Otxoteko herioren deiaren aurrean gainditu beharreko ezintasunez eta itsasbideez ari zaigu. “Irtenbide bakarra, baina, / erosotasunean erortzean datza”.
Nago, bizitzaren metafora orokorra den itsaso horretan gorentasun poetikoa lortu arren, aukeratu izenburuarekin ez duela asmatu egileak. Itsas bizimina horrekin gauza larregi adierazi nahi izan ditu ene ustez, hizkuntzaren bihurrikeriak tarteko. Aukeran, nahiago dut Ismael-en balada iradokitzaile hura. Areago, Otxotekoren liburu honen muinean gertatu ohi den dikotomiaren isla dela esango nuke, alegia, gauza larregi esan nahi dituenean ez duela puntua aurkitzen sarri, pentsamenduaren poesiaren balizko aje bat bestalde. Berriz, sinpletasunez diharduenean, itsaso horren aparretan alderrai dabilenean, sinplezia konplexuan nahi baldin bada, poeta handia dela erakusten digu Otxotekok.
Dikotomia hori ez dagokio soilik alde formalari, liburu honen kasuan bederen, ispilu baten atzeman baitaiteke bizitza, existentzia, kontzientzia eta heriotzaren gaineko ikusmolde poetikoan ere. Itsaso amaigabe horren bi korronte paralelo ematen dira, batetik, eta barka zabarkeria, filosofia “zen” bat, non poeta nolabaiteko joan-etorrian (poesiaren alderdi transzendentalenari gorazarre eginez) murgiltzen baiten, herioren aurrean “lasaitasuna” lortu izan balu gisa. Eta beste korrontean, Otxoteko lazgarriena agertzen zaigu, naturaren elementuak baliatuz, bizitzaren zentzugabekeria eta ezereza hizpide. Aingura bakarrak, itsas-bidaia bera, poesia eta poetak (Eliot, Vallejo, Cernuda, Gil de Biedma, Victor Hugo, etab. luze bat ditu poetak eskifaia-kide) eta edertasun erosoa izango ditu. “Edertasunaren aurrean /hotzak jota geratzen gara”.
Liburu gorabeheratsua da, olatu esperimentaletarako leku askorik gabe. Otxotekoren sakontasunak gorena jotzen du, ene ustean, Jainkoaren gorrotozko kolpeak (aipatu Vallejo gogoan) poema gogoangarrian edota Izatearen erbesteratuak azken koda paregabean, Melvilleren Balea ikusi zuten gizonak protagonista. Bitxia bada ere, poema narratiboenak, eta ez hain kontzeptualak, begitandu zaizkit lortuenak, osagai sinbolikoa nagusi den arren Otxotekoren poetikan. “Itsasoaren uhinak eta dardaraldiak / gure izatearen isla dira, haizeari bizkarra ematen diot / nire borondate odolduari arnasa eman diezaion”. Bai irakurleok eta bai egilea jitoan goaz, baina aurrera edo atzera egitea besterik ez zaigu geratzen geure bizitzaren balada narratzen jarraitu nahi badugu.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez