kritiken hemeroteka

8.121 kritika

Azken kritikak

« | »

Itsas bizimina / Pello Otxoteko / Balea Zuria, 2019

Aparrean alderrai Hasier Rekondo / Deia, 2019-10-12

Dirudienez, Pello Otxotekok (Irun, 1970) liburu honetako lehen poemaren izenburuarekin izendatu nahi izan zuen poemarioa, Ismael-en balada. Poema horrek ondo sintetizatzen baitu Balea Zuria argitaletxearen poesia sailaren 4. zenbaki hau. “Denok itsasoratzen gara / ezezagun baten ontzian…”. “Herioren begiek zuritasun hutsala dagite…”. Ismael dugu, Herman Melville-ren Moby Dick nobelan, Pequod-eko eskifaiatik bizirik ateratzen den bakarra, narratzailea. “Dei nazazue Ismael, badaezpada, / egunen batean urek irensten banaute / nire izenaren berri norbaitek izan dezan”. Jainkoak entzun egiten nau esan nahi du Ismael izenak. Otxoteko herioren deiaren aurrean gainditu beharreko ezintasunez eta itsasbideez ari zaigu. “Irtenbide bakarra, baina, / erosotasunean erortzean datza”.

Nago, bizitzaren metafora orokorra den itsaso horretan gorentasun poetikoa lortu arren, aukeratu izenburuarekin ez duela asmatu egileak. Itsas bizimina horrekin gauza larregi adierazi nahi izan ditu ene ustez, hizkuntzaren bihurrikeriak tarteko. Aukeran, nahiago dut Ismael-en balada iradokitzaile hura. Areago, Otxotekoren liburu honen muinean gertatu ohi den dikotomiaren isla dela esango nuke, alegia, gauza larregi esan nahi dituenean ez duela puntua aurkitzen sarri, pentsamenduaren poesiaren balizko aje bat bestalde. Berriz, sinpletasunez diharduenean, itsaso horren aparretan alderrai dabilenean, sinplezia konplexuan nahi baldin bada, poeta handia dela erakusten digu Otxotekok.

Dikotomia hori ez dagokio soilik alde formalari, liburu honen kasuan bederen, ispilu baten atzeman baitaiteke bizitza, existentzia, kontzientzia eta heriotzaren gaineko ikusmolde poetikoan ere. Itsaso amaigabe horren bi korronte paralelo ematen dira, batetik, eta barka zabarkeria, filosofia “zen” bat, non poeta nolabaiteko joan-etorrian (poesiaren alderdi transzendentalenari gorazarre eginez) murgiltzen baiten, herioren aurrean “lasaitasuna” lortu izan balu gisa. Eta beste korrontean, Otxoteko lazgarriena agertzen zaigu, naturaren elementuak baliatuz, bizitzaren zentzugabekeria eta ezereza hizpide. Aingura bakarrak, itsas-bidaia bera, poesia eta poetak (Eliot, Vallejo, Cernuda, Gil de Biedma, Victor Hugo, etab. luze bat ditu poetak eskifaia-kide) eta edertasun erosoa izango ditu. “Edertasunaren aurrean /hotzak jota geratzen gara”.

Liburu gorabeheratsua da, olatu esperimentaletarako leku askorik gabe. Otxotekoren sakontasunak gorena jotzen du, ene ustean, Jainkoaren gorrotozko kolpeak (aipatu Vallejo gogoan) poema gogoangarrian edota Izatearen erbesteratuak azken koda paregabean, Melvilleren Balea ikusi zuten gizonak protagonista. Bitxia bada ere, poema narratiboenak, eta ez hain kontzeptualak, begitandu zaizkit lortuenak, osagai sinbolikoa nagusi den arren Otxotekoren poetikan. “Itsasoaren uhinak eta dardaraldiak / gure izatearen isla dira, haizeari bizkarra ematen diot / nire borondate odolduari arnasa eman diezaion”. Bai irakurleok eta bai egilea jitoan goaz, baina aurrera edo atzera egitea besterik ez zaigu geratzen geure bizitzaren balada narratzen jarraitu nahi badugu.

Azken kritikak

Alaska
Castillo Suarez

Irati Majuelo

Poesia bizitzeko eta sentitzeko modua da
Karmele Igartua

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pantailen garaipena
Iñigo Martinez Peña

Jon Martin-Etxebeste

Axularren gerizapean
Kepa Altonaga

Asier Urkiza

Emakume bat
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Atsoa
Victor Catala

Joxe Aldasoro

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Lur gainean, itzal azpian
Leire Milikua Larramendi

Irati Majuelo

Gu gabe ere
Itziar Ugarte Irizar

Mikel Asurmendi

Alaska
Castillo Suarez

Jon Martin-Etxebeste

Alaska
Castillo Suarez

Maddi Galdos Areta

Puskak
Irene Pujadas

Asier Urkiza

Norberak maite duena
Miren Billelabeitia

Nagore Fernandez

Beirazko kanpaia
Sylvia Plath

Hasier Rekondo

Artxiboa

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

2022(e)ko iraila

2022(e)ko uztaila

2022(e)ko ekaina

2022(e)ko maiatza

2022(e)ko apirila

2022(e)ko martxoa

Hedabideak