« Elkarrekin kritikatzeko ordua | Herioren atarian, prest »
Ez lemaio / Juan Kruz Igerabide / Beta, 2016
Bandoen gerrak Javier Rojo / El Correo, 2017-04-01
Juan Kruz Igerabidek begirada atzera zuzendu du. Erdi Arora hain zuzen, “Ez lemaio” izenburuarekin argitaratu den nobela labur hau idazteko. Izenburu hori irakurle askorentzat misteriotsua izan daitekeela jakinda (“Aramaio dabenak, ez lemaio”), azpititulua gaineracu du: “Arrasateren erreketa”. Hemen kontaczen den istorioa, beraz, XV. mendean gertatutako erreketa horretara eraman zuten gertakarien inguruan antolatuta dago.
Nobela historikoa dugu eta, gaia era generoa kontuan hartuta, ezinezkoa da euskal literaturaren historian pixka bat sakondu duen pertsonarentzat Yon Etxaidek 1964an argitara eman zuen “Gorroroa lege” izenburuko hura ez gogoratzea. Biek garai bera dute aipagai, biak antolatuta daude argumentuak 1448an gertatu zen Arrasateren erreketara hel daitezen. Bietan, oinaztarren eta ganboatarren arteko liskarrek ekarri zuten suntsiketaren aurrean, bakezaletasunaren aldeko jarrera erakusten da. Igerabideren nobelan gatazkaren jatorrian eta honen inguruko hausnarketa politikoan sakondu beharrean, pertsonaien ibilbidean zentratzen da. XV. mendearen hasieratik erreketa gertatu arte pertsonaien bilakaeraren lekuko izango gara, nola bando desberdinetan kokatutako pertsonaien arteko harremanak gorrotoaren gainean eraikitzen diren behin eta berriro lehiaren eskema errepikatuz. Eta borroka eta lehia giro honetan, bi bandoak elkar suntsitzeko asmoarekin aritzen dira elkarren aurka. Baina honekin batera, eta paradoxa moduan, bandoak elkarren beharrean daude, etsairik gabe norberaren taldeak ez baitu zentzurik izango. Eta giro horretan pertsonaien arteko harreman pribatuak gauzatzen dira, ia beti giro horrek zapaltzen dituelarik.
Ezkontzak har ditzakegu adibidetzat, esparru pribatukoak izanik politikoki erabiltzen baitira behin eta berriro leialtasunak irabazteko asmoz. Eta giro horretan agertzen dira beste pertsonaia batzuk (Garxot errementaria adibidez), bakea helburu dutenak. Gatazkaren arrazoi materialak baztertuta, bandoen arteko borroka batez ere giza kondizioari dagokion kontua dela ematen du, eta azkenean itxaropenerako bidea uzten bada ere, gizakiari buruzko ikuspegia nahiko ezkorra da oro har.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez