« Ez da sekula berant! | Lorea Gernika, andrazko bat »
Perlak, kolpeak, musuak, traizioak / Joxemari Iturralde / Pamiela, 2015
Bi boxeolari Javier Rojo / El Diario Vasco, 2015-08-28
Garai batean ematen zuen Joxemari Iturraldek gure literaturan leku garrantzitsua beteko zuela, Atxagarekin eta gure kanonaren erdigunean kokatuta ikusiko genuela. 80ko hamarkadan geunden orduan eta euskal literatura bere tokia bilatzen ari zen. Iturralde, dena dela, poliki-poliki bazterrean geratzen hasi zen. Ez dakit lehenengo lerrotik urruntze hori erabaki kontzientea izan zen ala bizitzaren gorabeherek bultzatuta egin zuen. Edonola ere, ez zaigu agertzen mundu honen erdigunean. Noizean behin libururen bat argitaratzen du, askotan gazte literaturakoa, irregular xamar bihurtu den literatur ibilbide baten adibide. Oraingoan, helduentzako nobela batekin egin du agerpen berria. Idazlanaren izenburua: “Perlak, kolpeak, musuak, traizioak”. Liburu honetan Iturraldek Euskal Herriak ezagutu dituen bi boxeolari handienen ibilbidea eraikitzen du: Paulino Uzkudun eta Isidoro Gaztañaga dira nobela honetako protagonistak. Lehenengoa, euskaldunen oroimenean (eta gehienetan, ez oso onerako) grabatuta geratu den izena da; bigarrena, ordea, nahiko ezezaguna da, “inoiz existitu ez zen boxeolaria”, alegia, kirol honen zale porrokatuentzat izan ezik. Argumentua aurrera eramateko, idazleak boxeolari horiekin harremanak izan zituzten emakumeak erabiltzen ditu. Emakumeok, ordea, beti daude bigarren plano batean, inoiz ez diote elkar-trukagarriak diren piezak izateari uzten, azken finean argumentua aurrera eramateko aitzakiak baizik ez baitira. Nobelak askotan garai bateko kronika dirudi, baina ikusgarria da nola liburuaren erdialdera heldu arte ez den data bakar bat ere aipatzen. Ordura arte, irakurleek asmatu behar dute pertsonaiek protagonizatutakoak noiz gertatu diren. Izan ere, historiaren presentziak garrantzia hartzen duenean (beraz, pertsonaien bizitzek eta historiak bat egiten dutenean), idazleak zehaztasunaren beharra nabaritu duela dirudi eta orduan hasten dira datak. Kontakizunean gehienetan ikuspuntu neutroa mantentzen saiatzen da, galbidera hurbiltzen diren eta ia-ia animaliatasunaren mugan dauden pertsonaien jokaerak etologo-begiz aztertuz. Objektibotasun hau, baina, ezin izan da azken momenturaino mantendu, eta orduan euskaldunen ohiko aurreiritziak agertzen dira Paulino Uzkudun falangistak errepresentatzen duenaz.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi