kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Perlak, kolpeak, musuak, traizioak / Joxemari Iturralde / Pamiela, 2015

Bi boxeolari Javier Rojo / El Diario Vasco, 2015-08-28

Garai batean ematen zuen Joxemari Iturraldek gure literaturan leku garrantzitsua beteko zuela, Atxagarekin eta gure kanonaren erdigunean kokatuta ikusiko genuela. 80ko hamarkadan geunden orduan eta euskal literatura bere tokia bilatzen ari zen. Iturralde, dena dela, poliki-poliki bazterrean geratzen hasi zen. Ez dakit lehenengo lerrotik urruntze hori erabaki kontzientea izan zen ala bizitzaren gorabeherek bultzatuta egin zuen. Edonola ere, ez zaigu agertzen mundu honen erdigunean. Noizean behin libururen bat argitaratzen du, askotan gazte literaturakoa, irregular xamar bihurtu den literatur ibilbide baten adibide. Oraingoan, helduentzako nobela batekin egin du agerpen berria. Idazlanaren izenburua: “Perlak, kolpeak, musuak, traizioak”. Liburu honetan Iturraldek Euskal Herriak ezagutu dituen bi boxeolari handienen ibilbidea eraikitzen du: Paulino Uzkudun eta Isidoro Gaztañaga dira nobela honetako protagonistak. Lehenengoa, euskaldunen oroimenean (eta gehienetan, ez oso onerako) grabatuta geratu den izena da; bigarrena, ordea, nahiko ezezaguna da, “inoiz existitu ez zen boxeolaria”, alegia, kirol honen zale porrokatuentzat izan ezik. Argumentua aurrera eramateko, idazleak boxeolari horiekin harremanak izan zituzten emakumeak erabiltzen ditu. Emakumeok, ordea, beti daude bigarren plano batean, inoiz ez diote elkar-trukagarriak diren piezak izateari uzten, azken finean argumentua aurrera eramateko aitzakiak baizik ez baitira. Nobelak askotan garai bateko kronika dirudi, baina ikusgarria da nola liburuaren erdialdera heldu arte ez den data bakar bat ere aipatzen. Ordura arte, irakurleek asmatu behar dute pertsonaiek protagonizatutakoak noiz gertatu diren. Izan ere, historiaren presentziak garrantzia hartzen duenean (beraz, pertsonaien bizitzek eta historiak bat egiten dutenean), idazleak zehaztasunaren beharra nabaritu duela dirudi eta orduan hasten dira datak. Kontakizunean gehienetan ikuspuntu neutroa mantentzen saiatzen da, galbidera hurbiltzen diren eta ia-ia animaliatasunaren mugan dauden pertsonaien jokaerak etologo-begiz aztertuz. Objektibotasun hau, baina, ezin izan da azken momenturaino mantendu, eta orduan euskaldunen ohiko aurreiritziak agertzen dira Paulino Uzkudun falangistak errepresentatzen duenaz.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak