« Ez da sekula berant! | Lorea Gernika, andrazko bat »
Perlak, kolpeak, musuak, traizioak / Joxemari Iturralde / Pamiela, 2015
Bi boxeolari Javier Rojo / El Diario Vasco, 2015-08-28
Garai batean ematen zuen Joxemari Iturraldek gure literaturan leku garrantzitsua beteko zuela, Atxagarekin eta gure kanonaren erdigunean kokatuta ikusiko genuela. 80ko hamarkadan geunden orduan eta euskal literatura bere tokia bilatzen ari zen. Iturralde, dena dela, poliki-poliki bazterrean geratzen hasi zen. Ez dakit lehenengo lerrotik urruntze hori erabaki kontzientea izan zen ala bizitzaren gorabeherek bultzatuta egin zuen. Edonola ere, ez zaigu agertzen mundu honen erdigunean. Noizean behin libururen bat argitaratzen du, askotan gazte literaturakoa, irregular xamar bihurtu den literatur ibilbide baten adibide. Oraingoan, helduentzako nobela batekin egin du agerpen berria. Idazlanaren izenburua: “Perlak, kolpeak, musuak, traizioak”. Liburu honetan Iturraldek Euskal Herriak ezagutu dituen bi boxeolari handienen ibilbidea eraikitzen du: Paulino Uzkudun eta Isidoro Gaztañaga dira nobela honetako protagonistak. Lehenengoa, euskaldunen oroimenean (eta gehienetan, ez oso onerako) grabatuta geratu den izena da; bigarrena, ordea, nahiko ezezaguna da, “inoiz existitu ez zen boxeolaria”, alegia, kirol honen zale porrokatuentzat izan ezik. Argumentua aurrera eramateko, idazleak boxeolari horiekin harremanak izan zituzten emakumeak erabiltzen ditu. Emakumeok, ordea, beti daude bigarren plano batean, inoiz ez diote elkar-trukagarriak diren piezak izateari uzten, azken finean argumentua aurrera eramateko aitzakiak baizik ez baitira. Nobelak askotan garai bateko kronika dirudi, baina ikusgarria da nola liburuaren erdialdera heldu arte ez den data bakar bat ere aipatzen. Ordura arte, irakurleek asmatu behar dute pertsonaiek protagonizatutakoak noiz gertatu diren. Izan ere, historiaren presentziak garrantzia hartzen duenean (beraz, pertsonaien bizitzek eta historiak bat egiten dutenean), idazleak zehaztasunaren beharra nabaritu duela dirudi eta orduan hasten dira datak. Kontakizunean gehienetan ikuspuntu neutroa mantentzen saiatzen da, galbidera hurbiltzen diren eta ia-ia animaliatasunaren mugan dauden pertsonaien jokaerak etologo-begiz aztertuz. Objektibotasun hau, baina, ezin izan da azken momenturaino mantendu, eta orduan euskaldunen ohiko aurreiritziak agertzen dira Paulino Uzkudun falangistak errepresentatzen duenaz.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera