susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Hala bedi ez P, eta orduan ez Q | 50 edota joan-jin neketsuaren gaineko esperimentua »

Beltzuria / Ixiar Rozas / Pamiela, 2014

Obarioetan mina dut: P.P. Pasolini … Ixiar Rozas Ignazio Aiestaran / argia.eus, 2014-11-17

Eskuetan Beltzuria liburua dut. Hobe errana: eskuetan dudana ez da liburu bat, Ixiar Rozas bera baizik. Orrialdeetan zehar heldu zaidana ez da testu bat, baizik eta gorputz batek utzitako estratak, substratuak, testu bat dela medio. Hitz haragitua, Pasoliniren zineman irudi haragituak aurkitzen ditugun bezala. Izan ere, pasarte batean emakume idazleak kontatu digu nola sentitu zen eta zer pentsatu zuen, erakusketa batean gizon zinemagilearen film bat ikusi ondoren:

“Pasolinik egindako filme batean aurpegiak amets gaizto bilakatzen dira. Salò o le 120 giornate di Sodoma, horrorea maila estetiko gorenera eramana. Irudi onirikoekin egindako pornografia. (…) Sadomasokismoa botere faszistaren metafora da. Pasolinirentzat, jada ihesbiderik ez duen erreinua, non ihes egitea ezinezkoa bilakatu den. Datorkigun edo jada hemen dagoen etorkizunaz hitz egiten digu gorputza merkantzia hutsa dela adierazterakoan. Merkantzia gara biopolitikaren menera, merkantzia itsaskorra, likatsua, iragankorra”.

Michel Foucault eta Roberto Espositoren lorratzetik, Ixiar Rozasek mantentzen du gure gorputzak merkantziaren direla, biopolitika eta tanatopolitika nahasten diren unetik. Ixiar Rozasen azterketan, Salò filma historiaren aurkakoa da, non “hileta bat” dugun, “70. hamarkadako gizartearena, kapitalismo basatiak eta gizarte kontsumistak gudua irabazi zuten unea”. Mezu hau agerian uzteko asmoz, Pasoliniren zineman irudi pornografikoek agertoki post-porno bat irekitzen dute, gorputzen ustiatzea azaleratuz eta bizitzen esplotazioa salatuz.

Giuseppe Bertoluccik egindako Pasolini prossimo nostro dokumentaletik, Bolognako zinegilearen hitz hauek berreskuratu ditu Ixiar Rozasek: “Historiaren kontrako filma da. [...] Munduaren amaiera bizi du, gure seme-alabak gu bezalakoak ez izateak ikara ematen digu. [Salò] Botereak gure gorputzekin duen harremanaren metafora da, hark objektu bilakatu ditu gure gorputzak. Botereak kontzientziak manipulatzen ditu orain ere, Hitlerren garaian bezalaxe”.

Europako hari gorritik, heriotza daraman biopolitika honetatik, erran dezakegu politika gerraren jarraipena izan dela, bertze bitarteko batzuekin, eta gerra (bio)politiko honetan emakumeen gorputza indarkeriaren jomugan kokatu dute, dugu, beti, betidanik, betiko, inerme bilakatu arte. Idazle euskaldunak, emakume baten gorputzetik, ongi daki. Berak galdetzen du nolakoa litzatekeen Pasolinik egungo jendartearen gainbeherari egingo liokeen erretratua. Ez dakigu zehatz-mehatz, baina jakin badakigu zein den Ixiar Rozasek sorturiko erretratua hildakoen eta bizidunen ekonomian, gorputzak eta ahotsak sumatzen dutena, hurrengo paragrafoan bezala:

“Euria ari du. Euripean gorriagoa da iratzea. Ibaiaren meandroak jarraitzen ditu tunelak. Errepide berriak lerro zuzenean mozten du bailara. Euria ari du eta hezea behar du tunelak. Zenbat heriotza ikusi ditu ibaia honek. Gerra garaikoak, gerra ostekoak eta ondorengoak. Gorrituz doa iratzea eta odola dario gaur euriari, nire gorputzari bezala. Mina dut obarioetan. Begiak itxi eta tunelean barneratzen naiz gorputzari arnasa bidaltzeko”.

Ahotik dator ahotsa, gorputzetik lengoaia, hats poetikotik idazkera. Orduan tinta odola da, baina ez da arrazaren odola, baizik eta gorputzaren odola, emakumearena.

Bukatu baino lehen, entzute ariketa labur bat, irakurle. Irudikatu nola izan daitekeen Ixiar Rozasen ahotsa honakoa dioenean:

“Emakumearen gorputza gerra arma bilakatua eta behin eta berriro modu esangabean zeharkatua eta suntsitua”.