susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Kristalezko begi bat | Thriller politikoa »

Udazkeneko lorea / Xabier Etxeberria / Elkar, 2012

Udazkeneko lorea Adriano de Mata / hirinet.net, 2013-04-16

Udazkeneko lorea liburu harrigarria da, batez ere idatzita dagoen moduagatik: luzeegia ez den arren, altxor-kutxa baten modukoa da, denetik ageri baita. Azal dezagun. Eleberria hiru pertsonaren bizitzari buruzkoa da —hiru pertsona arruntari buruzkoa, zu eta biok bezalakoei buruzkoa, alegia—. Hiruren bizitzak, ia amaierara arte, banandurik ematen dizkigu idazleak.

Lehen protagonista Mikel da, eta Carlos lagunaren ezkontzaren kronikarekin hasten da: “Benetan handiak diren hondamendi guztiek itxura batean ezdeusa dirudien abiapuntu bat izaten dute. […] Nire kasuan, Carlosen ezkontzan hasi zen dena”. Mikelen kronika hau lehen pertsonan idatzia dago, lehenaldian. Beste protagonista batek Lucia du izena; forma aldetik, aurrekoarekin zerikusirik ez du, bigarren pertsonan eta orainaldian idatzita baitago. Luciaren kontakizunaren abiapuntua Elgorriagako bainuetxea da. Bainuetxeko gorabeherak azaltzen ditu, eta tarteka-marteka Marta ahizpari idazten ari zaion gutunaren zatiak ageri dira, bi-bien iragana ulertzeko gako. Hirugarren protagonista Naroa da, eta hirugarren pertsonan dago, orainaldian baina. Naroa Osakidetzako langilea da, eta Lourdesen ama zaintzeko etxera egiten dizkion bisitez dihardu.

Xabier Etxeberriak oso modu argitsuan tartekatzen ditu hiru pertsonaiak, eta egoera berezia sorrarazten du horrela: hiruretako bati atxikitzen bagatzaizkio, beste bienak arin-arin irakurriko ditugu, gogoko dugunari zer gertatuko zaion jakitearren. Hala eginez gero, ordea, geure arretarik bereganatu ez duten pertsonaia bien kontakizunak oharkabean joango zaizkigu. Ezinbestekoa da, beraz, hirurei garrantzia ematea, eta korrika batean irakurri beharrean, hirurenak aldi berean gozatzea… harik eta, ezusteko amaiera eskaintze aldera, hiruren bizitzak gurutzatzen diren arte; irakurleak ahozabalik utziko dituen amaiera, bide batez esan dezagun.