« Bizitzari bideak | Soluziorik gabe »
Bizien gaubeilan / Txiliku / Elkar, 2011
Tradizio berritua Javier Rojo / El Correo, 2011-11-05
J.M. Olaizola, Txiliku ezizenez ezaguna den idazlea, idazle trebea da istorioak kontatzeko orduan. Agian ez da oso orijinala izango, zeren kontatzen dituen istorioetan arazorik gabe aurkitu baititzake irakurleak beste nonbait irakurritako edo entzundakoaren oihartzunak. Baina aitortu behar zaio baduela irakurleari ezaguna gertatzen zaion hori (motibo bat, aspaldian entzundako edo irakurritako kontakizun hura) berpizteko abildadea. Alde horretatik gogoratu behar da Txiliku lanbidez eskolarako testu liburuak idazten aritu dela, eta langintza horretan hainbat gairi buruzko informazio ugari topatu duela.
Bizien gaubeilan izenburuko narrazio liburu honetan trebetasun horren adibide bat ikusi ahal dugu. Hogei narraziotik gora agertzen dira liburu honetan, eta orijinaltasuna erakusten ez badu ere, kontalariaren ezaugarriak betetzen dituela ikus dezakegu. Izan ere, kontatzeko orduan baliabide handiak ditu, kontatutakoa interesgarri bihurtzeko ahalmena erakusten dutenak. Istorio batzuk narrazio tradizionalen berridazketa gaurkotutzat har ditzakegu. Kasu horretan narrazio tradizional hori testuinguru moderno batean jarrita, indar berriz hornituta agertzen zaigu, “hiri legenda” deitzen diren horietan egin ohi den bezala. Narrazio tradizionalean leku-denboraren aldetik nagusi zen zehaztugabetasuna desagertzen da horrela, eta testuinguru oso zehatz eta ezagunean kokatzen zaigu bestela ipuin miresgarria deituko genukeen hori. Efektua deigarria da: errealitatearen bazter batean mundu misteriotsu eta fantastiko baten presentzia agertzen zaigu. Besteetan, narrazioak nonbait entzundako pasadizoak, anekdotak direla dirudi, herri kronika batetik ateratakoak.
Gauzak honela, esan dezakegu tradizio eta modernitatea elkartzen diren puntuantxe kokatzen dela Txilikuren literatura. Mundu tradizionala desagertzen den neurrian, bertan agertzen diren osagaiak ez dira guztiz baztertzen, baizik eta mundu modernoan nolabait txertatzen dira, eta hala erakusten da mundu modernoa. Eta honi gaineratu behar diogu estilo eta teknikaren aldetik duen trebetasuna, gai baita molde desberdinetako kontakizunak inolako esfortzurik gabe emateko.
Poesia kaiera
Giorgos Seferis
Irati Majuelo
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Joxe Aldasoro
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos